Kąpiel noworodka i niemowlaka – poradnik krok po kroku

Kąpiel noworodka i niemowlaka - przewodnik krok po kroku

Przychodzi czas, by wykąpać noworodka. Gdzie powinno się to odbyć – w szpitalu czy w domu? Jak powinna wyglądać pierwsza kąpiel noworodka? Czym różni się mycie niemowlaka od kąpieli noworodka? Dowiedz się, jak kąpać dziecko!

Skóra noworodka i niemowlaka a ich potrzeby kąpielowe

Czym się charakteryzuje skóra maluszka? Grubość warstwy rogowej naskórka u niemowląt jest mniejsza niż u osoby dorosłej, a żywe warstwy naskórka są słabiej rozwinięte. Z jednej strony powoduje to wzmożoną przeznaskórkową utratę wody i mimo, że u niemowląt zawartość wody w naskórku jest wyższa niż u dorosłych, u dzieci łatwiej dochodzi do przesuszenia skóry. Z drugiej strony niewystarczająco szczelna ochronna warstwa lipidowa naskórka powoduje, że w głąb skóry łatwiej przenikają szkodliwe czynniki zewnętrzne – substancje chemiczne, zanieczyszczenia, czy bakterie.

Przepuszczalność skóry jest szczególnie wysoka w pierwszych dwóch tygodniach życia dziecka. W rezultacie, skóra najmłodszych dzieci łatwiej ulega podrażnieniu, a każde podrażnienie może dodatkowo osłabić funkcje ochronne skóry. Ponadto, przez pierwsze tygodnie życia dziecka odczyn pH na powierzchni skóry jest obojętny lub lekko zasadowy. Odczyn pH z czasem zmienia się w kierunku kwaśnego, jednak dopiero po upływie roku osiąga wartości, które umożliwiają prawidłowe pełnienie funkcji bariery ochronnej naskórka. Wiedza ta jest kluczowa dla zrozumienia, jak kąpać niemowlę, by mu nie zaszkodzić.

Aby dobrze zrozumieć potrzeby pielęgnacyjne najmłodszych dzieci należy pamiętać, że skóra noworodków (dziecko do końca 4. tygodnia życia) i niemowląt (od 1. miesiąca do końca 1. roku życia) różni się istotnie od skóry osoby dorosłej. Mechanizmy ochronne nie są w niej w pełni wykształcone, skóra jest cieńsza, bardziej delikatna, ma ”luźniejszy” układ komórek, a zatem jest bardziej przepuszczalna. W związku z tym niezwykle ważna jest odpowiednia pielęgnacja – mówi nasza ekspertka, dr n. med. Marta Hasse-Cieślińska.

Pielęgnacja skóry noworodka i niemowlaka to przede wszystkim uwzględnienie jej wyjątkowych potrzeb.

Pierwsza kąpiel noworodka – kiedy?

Noworodek po raz pierwszy kąpany jest zwykle jeszcze w szpitalu, jednak dziś nie zaleca się już kąpieli zaraz po narodzinach. Im dłużej maluszka ochrania naturalna warstwa mazi płodowej, tym lepiej dla niego. O tym, kiedy wykąpać noworodka po raz pierwszy, decydujesz Ty sama – położne nie zrobią tego bez Twojej wiedzy. Na Twoją prośbę mogą nawet w ogóle tego nie robić, by Twój maluszek w pierwszej kąpieli w życiu znalazł się dopiero w domu.

A kiedy jest czas na pierwszą kąpiel noworodka po powrocie do domu? Jeśli dziecko było kąpane w szpitalu, to absolutnie nie musisz się z tym spieszyć. Każda kąpiel to okazja do przesuszenia i podrażnienia nieidealnej jeszcze skóry dziecka, więc spokojnie możesz wykąpać dziecko dopiero w trzecim dniu po powrocie do domu.

A kiedy kąpać noworodka, to znaczy w jakiej porze dnia? Najlepiej, by był to wieczór, zawsze o tej samej godzinie. O której kąpać noworodka? Czy będzie to godzina 18., czy może bliżej 21., to już zależy od Ciebie. Wybierz taką godzinę, do jakiej chciałabyś przyzwyczaić dziecko. Kąpiel powinna być też sygnałem, że nadchodzi noc – dziecko powinno się uczyć, że wkrótce po kąpieli położy się spać.

Kąpiel noworodka – jak często?

Pytanie o to, co ile kąpać noworodka, dręczy pewnie wszystkich młodych rodziców. W czasach naszych rodziców i dziadków kąpiele były zalecane codziennie, dziś jednak często słyszy się opinie, że nie jest to najkorzystniejsza dla dziecka częstotliwość. A zatem: czy kąpać noworodka codziennie? Jeśli dziecko nie ma problemów skórnych i widzisz, że ten rytuał bardzo dobrze wpływa na maluszka, nie stroń od codziennych kąpieli. Czasem jednak to, jak często myć noworodka, uzależnione jest od indywidualnego stanu jego skóry. Z drugiej strony istnieje podejrzenie, że zbyt częste kąpiele (czyli nadmierna czystość) mogą też prowadzić do rozwoju alergii u dotąd zdrowych dzieci – to również warto wziąć pod uwagę przy ustalaniu częstotliwości kąpania.

Mimo, że kąpiel noworodka nie musi odbywać się codziennie, pewne obszary małego ciałka dziecka wymagają codziennego oczyszczania, niektóre nawet więcej niż raz dziennie. Noworodek powinien mieć umytą pupę po każdej zmianie pieluszki. Po każdym karmieniu natomiast powinnaś przetrzeć wilgotnym gazikiem okolicę jego ust oraz szyję. W dni, kiedy nie kąpiesz dziecka, umyj mokrą myjką wszelkie fałdki malucha (pachy, pachwiny, fałdki na nogach itd.), a nasączonym czystą wodą płatkiem kosmetycznym umyj jego twarz, szyjkę i oczy (osobny płatek na każde oko). Do mycia pupy możesz oczywiście wykorzystać chusteczki nawilżane dla dzieci i niemowląt.

Jak myć noworodka?

1. Głębokość wody w wanience powinna sięgać do wysokości bioder dziecka.

2. Umieszczenie dziecka w kąpieli – trzymaj przegub swojej lewej dłoni pod główką dziecka i podpieraj delikatnie plecki dziecka.

3. Przemycie oczu i ust dziecka – delikatnie przemyj myjką oczy i usta dziecka. Lepiej jednak, jeśli zrobisz to dopiero po wyjęciu dziecka z wody, już na przewijaku. Do mycia najdelikatniejszych okolicy należy zastosować wodę destylowaną lub przegotowaną.

4. Pluskanie się – otoczone ciepłą wodą dzieci przypominają sobie czas spędzony w łonie mamy. Jeśli kąpiel sprawia radość Twojemu dziecku, pozwól maleństwu na trochę ruchu i pluskania.

5. W trakcie kąpieli w pierwszej kolejności oczyszczamy główkę, następnie szyję, rękę (od pach do dłoni), klatkę piersiową, drugą rękę, plecy, brzuch i nogi (od stóp do pachwin). Obowiązuje zasada „od najczystszego do najbrudniejszego” miejsca.

6. Wyjmowanie dziecka z kąpieli – trzymaj dziecko mocno jedną ręką pod plecami i ramionami. Drugą rękę umieść pod pupą, a następnie obróć malucha w swoją stronę. Teraz połóż dziecko delikatnie na ciepłym miękkim ręczniku. Opatul swoje maleństwo ręcznikiem i delikatnie osusz skórę lekkimi muśnięciami. Pamiętaj, aby dokładnie wysuszyć wszystkie fałdy skórne.

7. Dodatkowa pielęgnacja – najlepszy czas na nawilżanie skóry po kąpieli to moment, kiedy skóra Twojego dziecka jest nadal nieco wilgotna. Nałóż niewielką ilość oliwki dla dzieci na dłoń, np. Ochronnej oliwki pielęgnacyjnej NIVEA BABY i delikatnie wmasuj ją w skórę malucha.

8. Zakończenie przyjemnym masażem dla maleństwa – delikatny masaż to idealny sposób na zakończenie zabawy w trakcie kąpieli. Utrzymuje on ogólne dobre samopoczucie dziecka oraz sprzyja więzi pomiędzy rodzicami i dzieckiem. Ponadto pobudza on trawienie, krążenie krwi i układ odpornościowy.

Twoje dziecko będzie idealnie zrelaksowane po przyjemnej kąpieli oraz masażu i będzie spało lepiej niż zwykle.

Jak wkładać niemowlę do wanienki?

Wkładając malucha do wanienki, prawą rękę podłóż pod pośladki, a lewą podtrzymuj główkę i kark w taki sposób, aby palce przytrzymały przedramię niemowlaka. Następnie powoli zanurzaj noworodka w wodzie (sięgać powinna ona co najmniej do brzuszka dziecka). Gdy pupa malucha oprze się o dno wanny, wyciągnij rękę. Podczas pierwszych kąpieli noworodka najlepiej wkładać go do wanienki owiniętego w tetrową pieluszkę lub miękki ręcznik. Zarówno Ty, jak i dziecko będziecie się czuć wówczas pewnie i bezpiecznie. W czasie kąpieli niemowlak nie powinien być głodny ani śpiący — będzie wtedy znacznie bardziej marudny.

W czym kąpać noworodka? W zupełności wystarczająca będzie tutaj zwykła woda z kranu; nie musi być ona przegotowana. Raz na jakiś czas dodać możesz do niej napar z rumianku, który wykazuje działanie łagodzące. Jeżeli Twoje dziecko boryka się z pieluszkowym zapaleniem skóry lub na jego ciele pojawiła się wysypka, umyj je w wodzie z dodatkiem krochmalu — to naturalny środek pielęgnacyjny, który skutecznie zapobiega przed nadmiernym przesuszeniem skóry i łagodzi łuszczenie się naskórka.

W czym kąpać niemowlaka? Wanienka czy wiaderko?

Pytanie o to, w czym kąpać niemowlę, to pytanie o wanienkę i alternatywne akcesoria do kąpieli dzieci. Jeśli wybierzesz wanienkę, to oprócz niej zaopatrz się w małą miskę, która przyda Ci się podczas mycia twarzy dziecka. Nie musisz zaopatrywać się w specjalny wkład na dno wanienki, jako "mata antypoślizgowa" sprawdzi się zwykła pieluszka tetrowa.

Mycie noworodka jest czynnością, która wymaga sporo przestrzeni. Jeżeli Twoja łazienka nie należy do największych, wanienkę przenieś do innego pomieszczenia, na przykład sypialni i umieść ją specjalnym stelażu lub stole.

Alternatywą dla wanienki jest tzw. wiaderko do kąpieli. Nad wanienką ma tę przewagę, że łatwiej jest w nim wykąpać maluszka w pojedynkę (do kąpieli w wanience rodzice zwykle angażują się we dwoje). W wiaderku dziecko przyjmuje pozycję podobną do tej, którą miało w brzuchu mamy, co wpływa na nie niezwykle kojąco. Z drugiej jednak strony dokładne umycie w wiaderku wszystkich obszarów ciała dziecka może być utrudnione.

A kąpanie się w wannie albo kąpiel niemowlaka pod prysznicem? Na to przychodzi czas dopiero w momencie, gdy dziecko nauczy się samo stabilnie siedzieć. Podtrzymywanie niestabilnego maluszka stojąc z boku wanny, jest bardzo niewygodne, dlatego powinnaś unikać takich kąpieli. Jeśli chodzi o kąpiel dziecka pod prysznicem, to daje ona najwięcej frajdy, jeśli macie głęboki brodzik i możecie pozwolić sobie na nalanie do niego tyle wody, ile do wanny.

Kąpanie niemowlaka a kąpanie noworodka. Jakie są różnice?

Tak naprawdę kąpiel w pierwszym i w kolejnych miesiącach życia więcej łączy niż dzieli. Nadal powinnaś utrzymywać stałą godzinę i zachowywać wyciszające rytuały towarzyszące kąpieli. Powinnaś też przez cały czas używać kąpielowych kosmetyków dla niemowląt. Z biegiem czasu możesz wydłużać czas kąpieli – maluch będzie coraz chętniej bawił się zabawkami do kąpieli i nawiązywał z Tobą interakcje. Prawdopodobnie nie będziesz już musiała skrupulatnie sprawdzać termometrem temperatury nalewanej wody, wystarczy Ci własna ocena poprzez zanurzenie w wodzie łokcia. Kiedy dziecko zacznie już czworakować i jeść stałe pokarmy, śmiało możesz robić mu kąpiel tylko w te dni, w które maluch rzeczywiście się ubrudził (bo np. bawił się w piaskownicy albo zaglądał w kąt pokoju, z którego zebrał włosami cały kurz).

W czym myć noworodka i niemowlaka? O kosmetykach dla niemowląt

Co do kąpieli noworodka?

Dermatolodzy zalecają, by w pierwszych tygodniach życia malucha, myć jego ciałko wyłącznie czystą wodą. Jednak jeśli dziecko od urodzenia będzie miało problemy skórne, potrzebować będziesz specjalnego preparatu przeznaczonego do kąpieli niemowlęcia. Do wyboru masz między innymi rozmaite płyny, mydła i żele.

Po kąpieli dziecka niezbędny okazać może się także krem na odparzenia, środek do dezynfekcji pępka oraz środki higieniczne, takie jak waciki, gaziki oraz patyczki do czyszczenia uszu. Dodatkowo, potrzebować będziesz również pieluszek tetrowych, czystej pieluszki, ręcznika (najlepiej sprawdzi się tu dedykowany noworodkom produkt wyposażony w kapturek) oraz ubranka do przebrania malca po kąpieli.

Jakie kosmetyki do kąpieli wybrać? Przede wszystkim – delikatne i odpowiednie dla skóry dziecka, takie jak kosmetyki NIVEA BABY. Mycie nigdy nie powinno prowadzić do uszkodzenia bariery ochronnej skóry, którą stanowi warstwa rogowa naskórka i położony na niej płaszcz wodno-lipidowy. Jeżeli dojdzie do uszkodzenia bariery ochronnej – usunięcie warstwy lipidowej i przesuszenia skóry, rośnie ryzyko podrażnień, a także reakcji alergicznych i toksycznych na inne substancje mające kontakt ze skórą. Zbyt długie kąpiele w zbyt ciepłej wodzie z dużą zawartością chloru, stosowanie zasadowych mydeł, czy żeli myjących zawierających silne detergenty to najczęstsze błędy prowadzące do podrażnienia skóry.

W jakiej temperaturze kąpać noworodka i niemowlaka?

Skóra noworodka ma szerokie naczynia krwionośne, co wpływa na osłabioną funkcję termoregulacji, dlatego przy kąpieli zwracamy uwagę na komfort cieplny dziecka, unikając nadmiernego wychłodzenia. W jakiej temperaturze kąpać malucha? Jako że w łonie matki dziecko przebywa w fizjologicznej temperaturze jej organizmu, zadbaj o to, by woda do kąpieli noworodka miała temperaturę od 37 do 37,5°C. Jak sprawdzić temperaturę wody? Najlepiej sięgnąć po specjalny termometr dostępny w aptekach.

Równie istotna, co temperatura wody dla dziecka, jest temperatura panująca w pomieszczeniu, w którym będzie się odbywała kąpiel. Nie może być ona ani zbyt niska, ani za wysoka. W przeciwnym wypadku, na skutek dużej różnicy między temperaturą wody dla noworodka a powietrzem, dziecko będzie odczuwało dyskomfort, a co więcej — może się przeziębić. Optymalna temperatura powietrza w czasie mycia noworodka to 25 stopni. Gdy na co dzień preferujesz nieco niższe temperatury, przed kąpaniem noworodka zadbaj o dogrzanie mieszkania.

A jak długo powinna trwać kąpiel noworodka? Powinno to być od 5 do 10 minut, chyba że dziecko wyjątkowo dobrze znosi kąpiel i lubi się pluskać – wtedy możesz pozwolić mu na kilka dodatkowych minut, jednak dbaj o to, by woda się zbytnio nie wychłodziła.

Kąpiel noworodka z kikutem pępkowym

W przypadku kąpieli noworodków warto zwrócić uwagę na aktualne zalecenia dotyczące pielęgnacji kikuta pępowiny, które zakładają tak zwaną suchą pielęgnację. Zwykle kikut pępowiny odpada po 7-10 dniach. W zaleceniach nie mówi się już o rutynowym stosowaniu alkoholu czy fioletu gencjany. W przypadku zabrudzenia kikuta pępowiny przemywa się go bawełnianym gazikiem nasączonym wodą z mydłem, a następnie osusza. Miejsce należy wietrzyć kilka razy dziennie i nie osłaniać pieluszką. Do czasu odpadnięcia kikuta do kąpieli nalewamy mniej wody, aby unikać jego moczenia, jednak gdy dojdzie do zamoczenia po kąpieli kikut pępowiny dokładnie osuszamy. Najłatwiej jest to zrobić patyczkiem do uszu. W przypadku ryzyka zakażenia dopuszcza się stosowanie środków odkażających na bazie oktenidyny, które należy stosować raz na dobę.

Niemowlę płacze podczas kąpieli i inne problemy związane z kąpielą

Jeśli maluszek płacze podczas kąpieli, może to świadczyć o niewłaściwej temperaturze wody, otoczenia (zbyt duża różnica temperatur), o zbyt gwałtownych ruchach podczas rozbierania i wkładania dziecka do wanienki czy też o tym, że dziecku jest niewygodnie w samej wanience (bo np. niewłaściwie je podtrzymujesz). Spróbuj nalewać ciut więcej wody i intensywniej polewaj ciało dziecka, by cały czas było mu tak samo ciepło. Nie martw się, jeśli to pierwsza kąpiel, a dziecko płacze – może po prostu czuć się nieswojo, prawdopodobnie po kilku chwilach w wodzie się uspokoi.

Uważaj także na to, by nie nalewać wody do oczu i uszu dziecka. Taki incydent może być przez nie dobrze zapamiętany i powodować opór przed kolejnymi kąpielami. Przyjrzyj się także używanym kosmetykom – może jednak ich skład nie jest do końca przyjazny dziecku albo zapach jest zbyt drażniący?

A co jeśli niemowlę płacze po kąpieli? Może jest mu za zimno, albo po prostu chciałoby pozostać w wodzie dłużej (bo przypomina mu to warunki z brzucha mamy). Kąpiel noworodka z reguły nie sprawia dużych kłopotów, a te które się pojawiają, są przejściowe. Rodzice zwykle w lot pojmują preferencje swojego maluszka i kiedy się do nich dostosowują, kolejne kąpiele są już tylko czystą przyjemnością dla wszystkich!