Trądzik – jak się pozbyć?

Niestety, w rzeczywistości trądzik jest o wiele bardziej złożonym problemem i nie daje się wpisać w tak proste podziały. Współcześnie dorosłych również często dotyka trądzik młodzieńczy, który nie jest trądzikiem różowatym. Jego przyczyny mogą być różne, od diety, przez kontakt z zanieczyszczeniami środowiskowymi, po stosowanie określonych leków (np. sterydów).

Trądzik można podzielić także ze względu na postać i wygląd zmian skórnych: trądzik zaskórnikowy (niezapalny), oraz odmiany zapalne: trądzik grudkowy, trądzik grudkowo-krostkowy, guzkowy czy torbielowaty. Każdy z nich ma nieco inny przebieg, pozostawia mniejsze bądź większe blizny i przebarwienia i może być zlokalizowany nie tylko na twarzy, ale też np. na karku i plecach.

Trądzik młodzieńczy określa się też mianem trądziku pospolitego (acne vulgaris). Jest to najczęściej występujący spośród rodzajów trądziku, dotyczy od 80 do nawet 100 procent młodych osób między 12. a 18. rokiem życia i w większości przypadków ma łagodny przebieg. Przyczyny trądziku pospolitego są złożone, a jedne z nich pociągają za sobą kolejne. Nadmierna aktywność gruczołów łojowych wraz z hiperkeratynizacją prowadzą do zatykania ujść mieszków włosowych, co z kolei blokuje swobodne wydalanie na zewnątrz łoju. Taki stan skutkuje rozszerzaniem przewodów odprowadzających i powstawaniem wyprysków. Sytuację pogarszają rozwijające się bakterie i grzyby drożdżopodobne, które dzięki wzmożonej produkcji łoju mają doskonałe warunki do nadmiernego wzrostu.

Trądzik hormonalny to najczęściej wynik nadmiernej produkcji męskich hormonów, m.in. testosteronu. Jest to hormon nadnerczy, który nasila wydzielanie łoju, stwarzając warunki do rozrostu nieprawidłowej flory bakteryjnej na skórze. Trądzik może być jednak także wynikiem zaburzeń pracy przysadki mózgowej, która produkuje m.in. hormony regulujące pracę gruczołów płciowych, w tym prolaktyny. Jaki jest związek między prolaktyną a trądzikiem? Zwykle dość ścisły, kiedy przysadka produkuje za dużo prolaktyny, pojawia się trądzik. Nie bez związku pozostają także hormony tarczycowe. Podłoże hormonalne trądziku to skomplikowane zagadnienie, dlatego też wymaga szczegółowej diagnostyki u lekarzy różnych specjalizacji.

Trądzik pojawia się w przeróżnych lokalizacjach. Może obejmować całą twarz, albo koncentrować się tylko na wybranych jej partiach. Często się przyjmuje, że określna lokalizacja trądziku wskazuje na odmienne przyczyny problemu. Na przykład trądzik na czole może być związany z nieprawidłową dietą lub problemami trawiennymi, natomiast pryszcze na brodzie kojarzone są z nadmiarem toksyn w organizmie i zaburzeniami pracy nerek. Trądzik na policzkach (centralnie) może być wynikiem alergii lub palenia papierosów, a pryszcze na twarzy w okolicy skroni i bocznych części twarzy może być związany z częstymi rozmowami przez komórkę i zbyt rzadkim zmienianiem pościeli. Ekran smartfona i poduszka to przecież siedliska bakterii!

Co z innymi lokalizacjami? Np. trądzik na plecach i ramionach wynika często ze wzmożonej potliwości, i noszenia nieprzewiewnych, drażniących lub obcisłych ubrań. Krostki, zaczerwienienia i świąd w zgięciach łokci, na nadgarstkach czy pod kolanami może natomiast oznaczać alergię, AZS lub inną chorobę skóry, która nie jest trądzikiem. Takie zmiany należy koniecznie pokazać dermatologowi!

Trądzik w ciąży to kolejny z problemów o podłożu hormonalnym. Podczas ciąży dochodzi do zwiększenia wydzielania progesteronu, a hormon ten nasila produkcję łoju. Poza tym organizm ciężarnej staje się bardziej podatny na androgeny (męskie hormony), a jak już wiesz, one także przyczyniają się po powstawania trądziku. Jak zwalczać trądzik w ciąży? Wystarczy staranne oczyszczanie twarzy i pielęgnacja łagodnymi kosmetykami ściągającymi, nawilżającymi i antybakteryjnymi. Sama pielęgnacja cery trądzikowej jak najbardziej wystarczy, bo trądzik, którego przyczyną jest ciąża, ustąpi po urodzeniu dziecka (a nawet już w ostatnim trymestrze ciąży). Poza tym ze względu na dobro dziecka w ciąży należy unikać leczenia schorzeń, które bez przeszkód mogą poczekać do czasu rozwiązania.

To, co spożywasz, ma ogromny wpływ na stan skóry. Niektóre pokarmy nasilają trądzik, inne go łagodzą, a są i takie, które mogą go wywołać. Głównymi winowajcami jak zwykle są wysoko przetworzone produkty, nadmiar tłuszczów nasyconych, węglowodanów, w tym cukrów prostych oraz produktów z wysokim indeksem glikemicznym i nabiału. Ostatnie dwie z wymienionych grup powodują gwałtowne wyrzuty insuliny po posiłku, co nasila pewne zmiany hormonalne, a te z kolei pobudzają wydzielanie sebum i rogowacenie ujść mieszków włosowych. Nabiał (ale też mięso z hodowli przemysłowych) zawierają pozostałości hormonów i antybiotyków, które mogą zaburzać Twoją gospodarkę hormonalną.

Więcej na temat diety przy trądziku przeczytasz w artykule Dieta na trądzik – czego unikać?.

Jak zatem powinna wyglądać dieta na trądzik? Jedz jak najbardziej naturalnie, stawiaj głównie na warzywa, wybieraj produkty pełnoziarniste. Owoce jedz z umiarem, najlepiej te o niższej zawartości cukru (cytrusy, owoce jagodowe). Wybieraj chude, białe mięso, ale z tradycyjnych hodowli bez antybiotyków. Wzbogać dietę o produkty bogate w cynk, a więc ryby, owoce morza, wątróbkę, pestki i nasiona. Zadbaj o odpowiednią podaż witamin z grupy B, np. za pomocą jajek, strączków, orzechów. Nie zapominaj o błonniku. Ogranicz tłuszcze zwierzęce na rzecz roślinnych, oleju rzepakowego, lnianego, oliwy z oliwek. Pamiętaj o dobroczynnej witaminie C – znajdziesz ją w papryce, natce pietruszki oraz brokułach. A jak dbać o cerę trądzikową, jeśli chodzi o wypijane płyny? Powinnaś wypijać odpowiednią do swojej masy ciała ilość wody, dobrze podziała też włączenie do codziennego menu zup oraz naparów ziołowych.

Zioła to potężna broń w pielęgnacji skóry trądzikowej. Zioła na trądzik przyjmują postać wspominanych wcześniej tabletek, a na bazie czystego suszu przygotowuje się różnorodne domowe toniki, okłady i parówki. Najbardziej znanym ziołem na pryszcze jest fiołek trójbarwny, który zaparza się i pije kilka razy dziennie. Równie popularne są rumianek i nagietek. Oba zioła mają właściwości antybakteryjne, przyspieszają też gojenie ran. Naparem z rumianku lub nagietka można przecierać twarz zupełnie tak, jak tonikiem. Domową maseczkę na trądzik przygotujesz z czarnego bzu a okład z łopianu.  

W zależności od skali problemu krem na wypryski może zawierać silniej działający kwas salicylowy i nadtlenek benzoilu lub łagodniejsze wyciągi roślinne na przykład z bratka i nagietka. Dobry krem na trądzik nie może jednak skupiać się wyłącznie na zwalczaniu wykwitów. Powinien zadbać także o utrzymanie nawilżenia w naskórku, zwężenie ujść gruczołów łojowych i złagodzenie podrażnień. Nie musisz szukać kosmetyku, który spełni wszystkie te zadania jednocześnie. Typowe kremy do cery trądzikowej to często kremy na noc (nocą skuteczniej zachodzą procesy regeneracji skóry), natomiast o takie obszary pielęgnacji twarzy, jak nawilżanie i matowienie możesz zadbać za pomocą kremu na dzień.

Mogłoby się wydawać, że trądzik pospolity – skoro to ta sama choroba – u nastolatków i dorosłych należy leczyć tak samo. Tymczasem kosmetyki do cery trądzikowej dla nastolatków i dorosłych to nie zawsze te same preparaty. Kosmetyki na trądzik dla nastolatków mogą w większym stopniu skupiać się na ograniczaniu łojotoku i złuszczania oraz zwalczaniu bakterii, bo młoda skóra, którą w sposób przejściowy dotyka trądzik, jest jeszcze odporna na intensywniejsze zabiegi pielęgnacyjne. Krem na niedoskonałości raczej nie powinien zawierać antybiotyków, a przynajmniej nie na etapie, na którym nie sprawdziło się jeszcze skuteczności kosmetyków przeciwko wypryskom. Krem do cery trądzikowej z cynkiem, bratkiem wyciągami z ogórka i trawy cytrynowej plus maść z nadtlenkiem benzoilu powinny wystarczyć.

O doborze kosmetyków dla nastolatków – nie tylko do cery trądzikowej – przeczytasz także w artykułach Kosmetyki dla nastolatków oraz Kosmetyki dla nastolatków – jak je wybierać?.

Wróćmy jeszcze do tego, co przez nałożeniem kremu na trądzik. Osoby dorosłe z trądzikiem często zakrywają twarz mocno kryjącym makijażem – pamiętaj jednak, by zawsze starannie go zmywać! Do tego celu możesz użyć np. płynu micelarnego lub olejku do demakijażu. W kolejnym kroku powinnaś umyć twarz żelem odpowiednim dla cery tłustej i problematycznej. W pielęgnacji skóry trądzikowej stosuj np.:

Wspomnieliśmy już, że w walce z wypryskami ważne jest stosowanie także peelingu do cery trądzikowej. Z tym kosmetykiem trzeba być jednak bardzo ostrożnym. Peeling ziarnisty możesz stosować jedynie na te partie twarzy, na których nie występują wypryski. W miejscach ze zmianami możesz pozwolić sobie tylko na peeling enzymatyczny. Czy warto używać dwóch różnych produktów? Zdecydowanie, bo peeling mechaniczny lepiej radzi sobie z zaskórnikami. Peeling do twarzy do świetny produkt uzupełniający oczyszczanie – jednak nie rezygnuj z dedykowanych kosmetyków do demakijażu.

Oprócz podstawowych kosmetyków do pielęgnacji możesz też postawić na dodatkowe wsparcie – serum oraz maseczki oczyszczające i pielęgnujące. Serum do cery trądzikowej przyda Ci się szczególnie w okresach zaostrzenia objawów. Takie serum do twarzy zawiera skoncentrowane wyciągi roślinne i inne substancje łagodzące trądzik, np. olejek z drzewa herbacianego, ekstrakt z hibiskusa czy wyciąg z aloesu. Aloes na trądzik to bardzo pożądany składnik – nie dość, że idealnie nawilża, to jeszcze łagodzi podrażnienia. Serum na trądzik może więc także uzupełniać Twoją pielęgnację o te działania, których nie zapewniają Ci kremy do twarzy, np. właśnie nawilżenie, jeśli na co dzień nie używasz kremu nawilżającego do twarzy trądzikowej.