Trądzik pospolity – przyczyny i typy trądziku

Trądzik jest jednym z najczęstszych problemów dermatologicznych – według najnowszych danych naukowych ponad 80% nastolatków i około 40% dorosłych kobiet stale lub okresowo cierpi z powodu pojawiających się zaskórników i krostek! Mimo tego, kiedy zauważamy wypryski na własnej skórze, statystyka ma małe znaczenie. Jednak, nie ma się co złościć lub smucić! Trądzik to żaden zły gest naszego organizmu, a jedynie sygnał zmian, które w nim zachodzą i wymagają odpowiedniego dostosowania Twojej rutyny – zarówno tej pielęgnacyjnej, jak i w sposobie odżywiania czy tempie życia.

W dzisiejszych czasach można z niedoskonałościami naprawdę skutecznie walczyć! Trzeba tylko uzbroić się po pierwsze - w solidną wiedzę, po drugie – w cierpliwość, bo trądzik niestety nie odchodzi tak szybko, jak byśmy sobie tego życzyli!

Powstawanie trądziku to wbrew pozorom bardzo skomplikowany proces, a jego zrozumienie pozwoli Ci skutecznie z nim walczyć i uniknąć wielu niepotrzebnych nieporozumień. Za najważniejsze mechanizmy, prowadzące do powstawania niedoskonałości uważa się obecnie:

1. wzrost wydzielania łoju i zmiany w jego składzie
2. nieprawidłowe złuszczanie się ujść mieszków włosowych tzw. porów
3. nadmierny wzrost bakterii Propionibacterium acnes
4. wytworzenie stanu zapalnego w mieszku włosowym jako odpowiedź immunologiczna (obronna) organizmu.

Brzmi dość groźnie, ale to wcale nie takie trudne! Otóż w ciele dojrzewającego, młodego człowieka, głównie pod wpływem burzy hormonalnej (androgenów), zachodzą gwałtowne zmiany. Gruczoły łojowe w skórze stają się większe i produkują więcej sebum. Jednocześnie ujścia mieszków włosowych (tzw. porów), zwłaszcza tych na twarzy, dekolcie, plecach, zostają zatkane przez warstwę rogową naskórka, która złuszcza się nieprawidłowo. Mieszanka łoju i mas rogowych zostaje zaczopowana wewnątrz mieszka i tworzy idealne środowisko dla rozwoju bakterii Propionibacterium acnes, a to już nasza trzecia z wymienionych wcześniej przyczyn trądziku. Mikroorganizmy te mieszkają w mieszkach włosowych nas wszystkich, ale ich nadmierne  nagromadzenie prowadzi do wytworzenia widocznych gołym okiem ropnych krost i czerwonych grudek. Rosnąca w mieszku włosowym „kulka”, czyli mieszanina łoju i bakterii, jest wyzwaniem dla komórek układu odpornościowego, które próbują zniszczyć dziwne „ciało obce” i w trakcie tej walki wytwarza się stan zapalny – krostki stają się czerwone, bolesne, jednym słowem okropne!

Rozmawiając o trądziku, należy pamiętać także o innych czynnikach predysponujących do jego wystąpienia lub nasilających jego przebieg:

• uwarunkowania genetyczne – osoby, których rodzice lub rodzeństwo chorowało na trudne postaci trądziku mają wyższe prawdopodobieństwo jego rozwinięcia się i wystąpienie cięższych postaci;
• zaburzenia hormonalne – nadmierna ilość androgenów (także tzw. zespół policystycznych jajników) u kobiet jest najczęściej związana z pojawianiem się trądziku;
• źle dobrane kosmetyki – zawarte w nich tzw. substancje komedogenne czyli zaskórnikotwórcze mogą wywołać lub nasilać trądzik; do substancji takich zalicza się, bardzo popularny ostatnio olej kokosowy;
• nieodpowiednia dieta
• stres – poprzez wyrzut adrenaliny wpływa na przemiany hormonalne i nasila wytwarzanie wolnych rodników.

Obecnie, zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego,  wyróżniamy następujące rodzaje trądziku: zaskórnikowy, grudkowo-krostkowy, ropowiczy i bliznowcowy. W praktyce powyższe typy mieszają się ze sobą, tzn. można mieć zaskórniki i jednocześnie grudki, krosty lub zaskórniki i pojedyncze, głębokie cysty.

Wyróżniono jeszcze inne podtypy trądziku, które są znacznie rzadsze lub pojawiły się dopiero w ostatnich latach:

• Trądzik dorosłych – to zmora ostatnich lat. Coraz więcej dojrzałych kobiet boryka się z trądzikiem od okresu dojrzewania (trądzik późny) lub dopiero, umownie po 25 roku życia, zaczyna mieć problemy z trądzikiem (late onset acne). Uważa się, że za to zjawisko odpowiedzialne mogą być zaburzenia hormonalne, a także duża ilość substancji hormonopodobnych w dzisiejszej żywności.
• Trądzik odwrócony – zmiany trądzikowe tworzą się w nietypowych miejscach, najczęściej pod pachami i w kroczu;
• Acne Mallorca – czyli tzw. trądzik Majorka, pojawiający się po ekspozycji na słońce, prawdopodobnie z powodu źle dobranych filtrów przeciwsłonecznych i innych kosmetyków; może być także związany z zatkaniem mieszków włosowych przez opaloną, pogrubiałą skórę;
• Trądzik z rozdrapania - Acne excoriee - czyli tzw. trądzik neuropatyczny, przeczosowy - wynikający ze zbytniej ingerencji własnych rąk! Najczęściej wszystkie wykwity trądzikowe są natychmiast i stale rozdrapywane, zatem nie widać np. zaskórników czy krostek, tylko same strupki, ranki i przebarwienia na skórze

Uzbrojeni w garść informacji teoretycznych będzie Wam łatwiej poznać i walczyć z przeciwnikiem, jakim jest trądzik!

Postępowanie w przypadku trądziku powinno zależeć od jego postaci i nasilenia. 

W przypadku niewielkiej ilości zmian można starać się dbać o cerę samodzielnie. Wówczas w zależności od podstawowego typu skóry należy dobrać podstawową pielęgnację i dodać do niej kosmetyki zwalczające trądzik. Twórcy i producenci kosmetyków tak dobierają składniki aktywne, aby likwidowały przyczyny powstawania niedoskonałości. Mają więc działanie przeciwłojotokowe, przeciwzapalne i wpływają na odpowiednie złuszczanie się naskórka.

Jeśli Twoje dotychczasowe metody walki z trądzikiem i używane kosmetyki nie przynoszą efektu to znak, że trzeba odwiedzić dermatologa. Musisz to także koniecznie zrobić, jeśli postać Twojego trądziku jest ciężka i rozległa. Powstawanie ropnych zmian, guzków i cyst oraz tworzenie się blizn – nawet tych pojedynczych – jest wskazaniem do natychmiastowej terapii. Podobnie w przypadku dużej powierzchni skóry zajętej trądzikiem – jeśli oprócz twarzy wypryski zajęły dekolt i plecy sprawą powinien zając się lekarz.

Dermatolog, w zależności od ciężkości trądziku i nasilenia zmian, może zaproponować leczenie zewnętrzne lub doustne. Leki zewnętrzne w składzie zawierają zwykle antybiotyki (erytromycynę, klindamycynę), nadtlenek benzoilu, retinoidy, kwas azaleinowy itd. W terapii ogólnej stosuje się zwykle antybiotyki (tetracykliny, makrolidy), w przypadku zaburzeń hormonalnych – pigułki, a w sytuacji trudniejszych postaci trądziku – retinoidy.

Leczenie trądziku jest bardzo zróżnicowane i powinno być dobierane indywidualnie. Pamiętaj więc, aby nie porównywać swoich problemów i terapii z innymi, bo każda skóra jest WYJĄTKOWA!

Trądzik jest schorzeniem znanym od lat, ale do dziś dnia pokutują o nim przekonania, które nie powinny mieć miejsca w umysłach świadomych, współczesnych ludzi w XXI wieku. Zatem rozprawmy się z najczęstszymi mitami, dotyczącymi trądziku:

Fałsz! Absolutnie nie! Cera problemowa, łojotokowa czy trądzikowa nie jest chorobą zakaźną; jest osobniczą skłonnością, która nie zagraża w żaden sposób otoczeniu.

Fałsz! Zmiany trądzikowe powstają niezależnie od higieny, a najczęściej dotykają populacje dobrze rozwinięte, czyste i bogate. Z kolei pewne prymitywne plemiona w środkowej Afryce, które zapewne nie są zbyt sterylne, prawie w ogóle nie cierpią na trądzik… Żyją jednak spokojniej i mają dietę ubogą w żywność wysokoprzetworzoną.

Fałsz! Nie powinno się samodzielnie wyciskać jakichkolwiek wykwitów na skórze. Pogarsza to jedynie sytuację, ponieważ uciskając nieumiejętnie skórę wokół „pryszcza” miażdżymy tkankę wokół niego. Jeżeli przy tym otrzemy naskórek lub zdrapiemy go, wprowadzamy w głąb skóry bakterie, które bytowały na jej powierzchni. Doprowadza to do nasilenia stanu zapalnego, a początkowo niewinnie wyglądająca czerwona kropeczka zamienia się w coraz większego „stwora”. Pamiętajmy także, że wyciskanie i rozdrapywanie zmian trądzikowych może prowadzić do uciążliwych przebarwień, a nawet trwałych blizn.

Jeżeli nasze niedoskonałości mają charakter niezapalny (tzn. są to tzw. czarne wągry czy podskórne zaskórniki) można udać się na oczyszczenie skóry do kosmetyczki, która w odpowiednich warunkach i po odpowiednim przygotowaniu cery rozprawi się z „nieproszonymi gośćmi”. 

Fałsz! Rzeczywiście w czasie lata, po ekspozycji na słońce skóra z tendencją do trądziku wygląda u wielu osób znacznie lepiej. Słońce nieco wysusza skórę i działa przeciwzapalnie, ale kiedy się opalamy pogrubia się warstwa rogowa naskórka i u osób predysponowanych może zatykać pory. Tak więc, po kilku tygodniach poprawy nadchodzi jesień i niestety, nawrót zmian trądzikowych. Zwłaszcza u tych osób, które zapominają o stałej, odpowiedniej pielęgnacji skóry. Zatem, słońce lub solarium nie jest lekarstwem na wyleczenie trądziku.

Prawda! W sytuacji, kiedy mimo przestrzegania wszelkich zasad odpowiedniej pielęgnacji młodej, problemowej cery Twoje wykwity stają się coraz bardziej uciążliwe, pojawiają się krosty czy cysty – koniecznie zgłoś się do dermatologa! Systematyczne leczenie połączone z odpowiednimi kosmetykami daje oczekiwaną poprawę i zabezpieczy Cię przed zostającymi na długie lata przebarwieniami czy bliznami. O metodach leczenia trądziku przeczytasz na końcu tego artykułu.

Fałsz! Bardzo częsty mit! Miejscowe wysuszenie np. przecieranie spirytusem likwiduje pozornie nadmiar serum i zasusza istniejące zmiany, ale gruczoły łojowe będą chciały natychmiast to odpracować! Tak więc zaczynamy nakręcać błędne koło! Zbytnie wysuszenie doprowadza także do podrażnienia, zaczerwienienia skóry i braku tolerancji kolejnych, leczniczych kosmetyków. Zatem zarówno mycie twarzy, jak i cała pielęgnacja trądzikowa nie powinna przesuszać skóry!

Fałsz! Pokutuje przekonanie, że używanie kremów nawilżających może „zapychać cerę” i nie należy ich w skórze trądzikowej stosować. Tymczasem ich używanie, połączone z łagodnym oczyszczaniem wzmacnia barierę ochronną skóry, którą można następnie posmarować bardziej aktywnymi preparatami. Pamiętajcie o nawilżaniu i oczywiście wybierajcie kosmetyki pozbawione składników komedogennych!

Fałsz! Osoby z cerą łojotokową stanowią tylko część pacjentów z trądzikiem. Coraz częściej dotyka on także ludzi ze skórą normalną, a nawet suchą! Potwierdza to fakt, że trądzik to nie tylko nadmierne wydzielanie łoju, ale przede wszystkim jest to zaburzenie oczyszczania się i złuszczania ujść mieszków włosowych, czyli tzw.porów. Dlatego mając trądzik, musisz przede wszystkim dobrze poznać typ swojej skóry i zabezpieczyć jej podstawowe potrzeby. Dopiero potem pomyśl o trądziku.

Sami widzicie, że sztuka walki z niedoskonałościami opiera się przede wszystkim na znajomości tematu!