Jak pielęgnować pępek noworodka?

W czasie ciąży pępowina pozwalała odżywiać Twoje dziecko. Teraz, po porodzie, kiedy nie jest już dłużej potrzebna, zostaje odcięta. Ale jeszcze przez kilka tygodni będziesz musiała pielęgnować pępek maluszka, aż dojdzie do pełnego zagojenia. Na czym polega pielęgnacja pępka noworodka?

Pępek noworodka

W pierwszych dniach życia dziecka pępek jest jednym z delikatniejszych miejsc na jego ciele. Wprawdzie dla niedoświadczonego rodzica całe jego ciałko może wydawać się kruche i "trudne w obsłudze", jednak pępek z reguły budzi najwięcej obaw. Mówiąc wprost, nie wygląda specjalnie estetycznie, bo znajduje się w nim kikut pępowiny, który z resztą każdego dnia staje się coraz ciemniejszy. Rodzice zwykle boją się dotykać skóry dzieci w okolicy pępka, zwłaszcza przy zmianie pieluszki i kąpieli. Problematyczne wydaje się także to, czy skórę na brzuszku można zakrywać ubrankiem, a jeśli tak, to jakim.

Jak pielęgnować kikut pępowiny?

Dlaczego właściwie pielęgnacja pępka noworodka jest ważna? Odcięta, niezagojona pępowina, to rana, a do takowej może wdać się zakażenie. Dlatego aby do tego nie doszło, należy otoczyć pępuszek noworodka odpowiednią opieką.

Ile goi się pępek noworodka? Po samym porodzie na pozostawiony kikut pępowiny lekarz zakłada zapinkę, którą następnie zdejmuje po ok. 2 dniach. Od tej chwili będziesz musiała poczekać od nieco ponad tygodnia do trzech tygodni, aż fragment pozostawionej pępowiny zmieni kolor na czarny, a następnie odpadnie. Kiedy kikut zmienia kolor na czarny, rodziców często to przeraża, jednak ten proces jest całkowicie naturalny. Przez ten czas pielęgnacja pępka powinna być regularna i dokładna, aby w ranie nie rozwinęło się zakażenie. Nie ma się jednak czego obawiać, bowiem dbanie o noworodka w tym miejscu nie należy do trudnych zadań – z naszymi wskazówkami z pewnością sobie poradzisz!

Pytanie o to, jak dbać o pępek z kikutem, to nie tylko pytanie o kąpiel i zabiegi oczyszczające. Musisz też wiedzieć, jak zakładać pieluszkę i ubranko, by nie uszkodzić kikuta oraz zapewnić mu dostęp powietrza. Dopóki kikut nie odpadnie, po założeniu pieluszki warto jej górną krawędź odwinąć ku dołowi, by odsłonić pępek. Niektóre modele pieluszek dla noworodków mają też wycięcie w tym miejscu, specjalnie z myślą o kikucie. Dostęp powietrza do pępka sprawia, że florę bakteryjną tego miejsca budują przede wszystkim dobre bakterie.

Co z ubraniem? Przecież body niemowlęce ogranicza dostęp powietrza! Spokojnie, jeśli dajesz pępkowi okazje do wietrzenia podczas zmiany pieluszek, nie musisz obawiać się zasłaniania go ubrankiem, zwłaszcza, jeśli jest to pojedyncza warstwa naturalnego, bawełnianego materiału.

Czym przemywać pępek noworodka?

Woda, mydło i preparat antyseptyczny to Twoi sprzymierzeńcy! To miejsce u noworodka powinnaś przemywać za pomocą ciepłej wody i odrobiny mydła. Po każdym myciu pamiętaj o tym, aby delikatnie, ale dokładnie osuszyć cały obszar pępka. Możesz sięgnąć także po preparat antyseptyczny. Zapytaj swojego lekarza lub położną, który z dostępnych preparatów polecają.

Nie jest konieczne przemywanie pępka jałowym gazikiem, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by go używać, jeśli jest dla Ciebie wygodny.

Do pielęgnacji delikatnej skóry dziecka, przydadzą się także dedykowane

Jak czyścić pępek noworodka? Ważne wskazówki

Czego nie stosować do pielęgnacji pępka noworodka?

Nie stosuj na pępuszek kremów, zasypek czy… spirytusu! Zacznijmy od spirytusu – prawdopodobnie Twoja mama obmywała Twój pępek spirytusem. Jednakże obecnie rezygnuje się z tego zabiegu, ponieważ może to podrażnić pępek malucha i przyczynić się do dłuższego czasu gojenia się rany. Natomiast wszelkiego rodzaju kremy, pudry czy maści stosuj jedynie po wyraźnym zaleceniu lekarza. Bez jego wskazania nie nakładaj żadnych specyfików na pępek niemowlaka – pamiętaj także, że obecnie zalecana jest tzw. sucha pielęgnacja. W pielęgnacji kikuta pępowiny najważniejsza jest czystość i suchość. Nie popadaj jednak w skrajności - używanie spirytusu kilka razy dziennie i wycieranie skóry wokół pępka u noworodka jałowym gazikiem może spowodować nadmierne przesuszenie i wyjałowienie skóry, co paradoksalnie zwiększa podatność na infekcje bakteryjne w przyszłości.

Czy odrywać kikut pępowinowy?

Nie odrywaj kikuta! Być może wydaje Ci się, że kikut powinien już odpaść, że trzyma się resztką sił, że tylko trochę mu pomożesz… Nic z tych rzeczy! Kikut musi odpaść samoistnie. Inaczej dziecku grozi infekcja. Proces gojenia jest obliczony na pewien czas i różni się w zależności od dziecka. Owszem, kikut pępowiny utrudnia codzienność dzieci, jednak nie na tyle, by pozbywać się go na własną rękę. Mało tego - obecność kikuta pępowinowego nie przeszkadza wcale w tym, by układać maluszka na brzuchu.

A co, jeśli lekko naruszysz kikut pępowinowy, np. podczas pielęgnacji, ubierania czy przez układanie dziecka na brzuchu? Cóż, to może się zdarzyć. Wystarczy, że oczyścisz pępek z krwi, która pojawi się na skutek urazu i pozwolisz mu nieco przewietrzyć się bez pieluszki i ubrania.

Czy można kąpać noworodka z kikutem pępowinowym?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, poradziliśmy się naszej ekspertki, dr.n.med. Marty Hasse-Cieślińskiej.

Proces odpadania kikuta pępowiny to tzw. sucha martwica – stąd rzeczywiście lepiej utrzymywać wokół niego suchą skórę. Należy unikać zamaczania czy też intensywnego moczenia tej okolicy, natomiast nie oznacza to, że całkowicie rezygnujemy z mycia skóry dziecka. Jeśli po umyciu dokładnie osuszymy i zdezynfekujemy kikut, wszystko będzie w porządku.

Szukasz informacji o prawidłowej pielęgnacji dziecka? Przeczytaj także nasz artykuł:

Pępek noworodka – co może Cię zaniepokoić?

Kiedy powinnaś udać się do lekarza? Co może Cię zaniepokoić? Przede wszystkim zbierająca się przy pępku noworodka ropa lub obfite krwawienie z kikuta. O zakażeniu może świadczyć także zaczerwienienie i obrzęk, a także nieprzyjemny zapach. Pamiętaj, aby nie bagatelizować objawów, ale uspokajamy – odpowiednia pielęgnacja pępka noworodka powinna zapobiec wszystkim nieprzyjemnym sytuacjom.

Kiedy kikut dziecka ulega stopniowemu oddzielaniu się od brzuszka, w miejscu połączenia wytwarza się drobna ranka. Równocześnie ranka ta będzie się goić, więc w momencie, gdy kikut odpadnie, pępek powinien być już zagojony. To zupełnie tak, jak z każdą inną raną - strupek odchodzi od niej samoistnie dopiero w momencie, gdy rana jest całkowicie wygojona.

Niemniej rana to rana, i jak każda inna, może też ulec zakażeniu. Jeśli do okolic pępka dostaną się bakterie, które następnie się w niej namnożą, mogą wystąpić określone, nieprzyjemne objawy.

Ropa w pępku noworodka

Ropa to zawsze sygnał nadkażenia bakteryjnego. Jeśli pomimo regularnego i dokładnego oczyszczania miejsca wokół kikuta objaw nie ustępuje, powinniście się zgłosić do leczenia. Nadkażenie może wystąpić w dowolnym momencie od narodzin, zarówno kilka dni po, jak i np. po dwóch tygodniach. Warunkiem jest obecność ranki, wygojony pępek nie powinien sprawiać takich problemów.

Pępek noworodka krwawi

To akurat całkowicie zwyczajny objaw gojenia się pępka. Pępowina była żywą, bardzo aktywną strukturą organizmu mamy i dziecka w życiu płodowym, obecność krwi w kikucie jest więc zupełnie normalna. W czasie leczenia rany pod kikutem ma prawo pojawiać się niewielka ilość krwi.

Pępek noworodka brzydko pachnie

Za przykry zapach również odpowiedzialne są bakterie i obecność ropy. To sygnał zakażenia.

Pępek u noworodka wypukły

Wypukłość świadczy o przepuklinie pępkowej, drobnej wadzie o charakterze wrodzonym. To "otworek" pod skórą, za który odpowiada tzw. pierścień pępkowy, struktura, która w życiu płodowym powinna była się domknąć. Jeśli przepuklina jest mała, ma mniej niż 2,5 cm, prawdopodobnie ustąpi sama, wizyty u lekarza nie będą konieczne. Większe przepukliny leczy się operacyjnie, jednak są to bardzo rzadkie przypadki. Rodziców dzieci z przepukliną możemy dodatkowo uspokoić tym, że ewentualna operacja jest drobnym zabiegiem, który nie powinien trwać dłużej niż pół godziny, a powrót do domu powinien mieć miejsce jeszcze tego samego dnia.

Istnieje też coś takiego, jak plaster na pępek dla noworodka, który ściąga i uciska skórę, przyspieszając proces zamykania się pierścienia pępkowego. Nie każdy lekarz jest jednak zwolennikiem tego rozwiązania. Najlepiej postępuj tak, jak zaleci Ci ten specjalista, który Was prowadzi.

Pępek noworodka nie odpada

Zdarza się to bardzo rzadko, ale sytuacja ta jest jak najbardziej możliwa. Czasami mijają książkowe 3-4 tygodnie życia dziecka, kiedy odpada pępek u niemowlaka, ale u Twojego dziecka kikut nadal tkwi w pępku. Co wtedy? Rodziców wówczas odsyła się do lekarza, który wykona zabieg usunięcia kikuta.

Jak usuwa się kikut pępowiny? Do miejsc wokół pępka, które zrośnięte są z kikutem, przykłada się wąski wacik nasączony w preparacie, który rozpuszcza martwe komórki scalające kikut z brzuszkiem. Zabieg jest bezbolesny, później jeszcze przez kilka dni należy obserwować gojenie rany, z której ma prawo wydostawać się brązowa wydzielina.

A co jeśli pępowina zostaje w pępuszku po ok. dwóch tygodniach od narodzin? Odpowiedź może by tylko jedna: rób dalej swoje w zakresie pielęgnacji okolicy pępka i spokojnie czekaj na odpadnięcie kikuta. Gojenie pępowiny ma bowiem prawo trwać jeszcze 1-2 tygodnie.

Pępek u noworodka po odpadnięciu kikuta

Kiedy kikut wreszcie odpadnie, powoli kończy się czas szczególnej dbałości o pępuszek malucha. Jak długo pielęgnować pępek noworodka? W ten sam sposób, co do tej pory, warto robić to jeszcze przez kilka dni. Zwłaszcza, że w tym czasie z pępka może sączyć się jeszcze podbarwiona na brązowo wydzielina. Kiedy pępek zaczyna wyglądać zupełnie tak, jak u dorosłego, wystarczy myć go w normalny sposób podczas każdej kąpieli.

Jak dbać o pępek noworodka?

Jak pielęgnować pępek u noworodka po odpadnięciu kikuta? A może pępek niemowlaka po odpadnięciu tego fragmentu nie potrzebuje już specjalnej ochrony? Po odpadnięciu kikuta pępek dziecka będzie zaczerwieniony – jak świeżo zagojona skóra. Taki stan potrwa przez tydzień lub dwa, po czym pępek noworodka będzie wyglądał już jak pępek dorosłej osoby.

Przez ten czas jednak może wyciekać z niego niewielka ilość płynów (wydzieliny z krwią), ale jest to naturalne. Zaniepokoić może Cię natomiast krew w większej ilości. Pępek u noworodka, gdy odpadnie kikut, powinien być pielęgnowany w podobny sposób, jak wcześniej – dokładnie obmywany wodą z mydłem i osuszany.