Cera atopowa – jak ją pielęgnować na co dzień?

Istnieje wiele przeświadczeń na temat tego, czym jest cera atopowa – i nie wszystkie z nich są poprawne. Co to znaczy „skóra atopowa”? Znaczy to, że mówimy o przypadku zachorowania na atopowe zapalenie skóry (AZS), a nie np. o skórze wrażliwej czy naczynkowej. Można mieć cerę wrażliwą, która nie jest atopowa - to zupełnie inne przypadłości! Spójrzmy na to, jakie są cechy cery atopowej, aby poznać dokładniej, czym różni się od innych typów skóry.

Najpierw odpowiedzmy sobie na to, jak wygląda skóra atopowa. Objawy cery atopowej to w pierwszej kolejności rumień, grudkowate zmiany na skórze i intensywny świąd. Dodatkowo, atopia skóry to nie tylko twarz i cera atopowa – objawy mogą występować na całym ciele. W charakterystyce cery atopowej zwraca się uwagę na dwie fazy choroby, które występują naprzemiennie. To faza zaostrzenia, w której pojawiają się wspomniane objawy oraz faza remisji, kiedy objawy się wyciszają.

Atopowa cera reaguje stanem zapalnym na alergeny z zewnątrz – wystarczy jeden, ale zwykle jest ich kilka. Jeśli chory nie podejmuje leczenia i stan zapalny staje się przewlekły, zmiany skórne przybierają na sile. Skóra staje się wyraźnie grubsza, wzmagają się procesy rogowacenia i całość zaczyna przypominać rybią łuskę.

Atopia jest problemem o podłożu autoimmunologicznym. To błędna reakcja organizmu na substancje z zewnątrz, na które normalnie organizm nie powinien wysyłać żadnej odpowiedzi. Ujmując rzecz skrótowo – jest to nadmiarowa skłonność organizmu do reakcji alergicznych. Atopia może dotyczyć różnych narządów, zwykle tych, które mają bezpośredni kontakt z alergenem – układu oddechowego, pokarmowego albo skóry. Gdy mowa o cerze atopowej, chodzi o atopowe zapalenie skóry, znane pod skrótem AZS.

To to znaczy „cera atopowa”? Termin atopia pochodzi z greki i można go tłumaczyć jako „dziwna choroba”. Skóra atopowa w istocie może wyglądać na dziwną, podobnie jak objawy w obrębie innych narządów. W końcu zmian nie powoduje żaden potencjalnie chorobotwórczy czynnik, ale substancje neutralne. Co to jest skóra atopowa i skąd się bierze? Za główną przyczynę uznaje się skłonności genetyczne. Jeśli jedno z rodziców ma atopię, to istnieje około 30-procentowe prawdopodobieństwo, że dziecko też je będzie miało. Gdy atopikami są oboje rodziców, prawdopodobieństwo osiąga już 70 procent.

Jednak atopowa skóra może się wziąć także z innych powodów. Na to, czy dziecko będzie ją miało, przyszłe matki pracują już w ciąży, a następnie przez pierwsze miesiące życia dziecka. Ryzyko atopii wzrasta, gdy przyszła mama pali w ciąży papierosy i żyje w silnie zanieczyszczonym środowisku. W ramach profilaktyki atopii należy unikać alergenów, kurzu i smogu a także karmić dziecko piersią przez co najmniej 6 pierwszych miesięcy życia.

Cera atopowa – jaka to jest cera? Nieco inne problemy wynikające z AZS pojawiają się u dzieci, a inne u dorosłych. U dzieci do 2. roku życia choroba objawia się pęcherzykami, grudkowatymi zmianami i powstawaniem sączących się strupów. Ich lokalizacja to zwykle czoło i policzki oraz głowa. U dzieci do 12. roku życia zmiany stają się bardziej suche i przenoszą się na wewnętrzne strony kolan, łokci i nadgarstków. Dorośli skarżą się natomiast na znacznie zgrubiałą i suchą skórę na nadgarstkach, dłoniach, stopach, twarzy i karku. W związku z tym znacznie zwiększa się widoczność bruzd skóry, co wygląda nieestetycznie i postarza (zwłaszcza, gdy mowa o twarzy).

Pielęgnacja skóry atopowej powinna mieć na uwadze dwa główne problemy tej cery: silne przesuszenie i wrażliwość. Pielęgnacja skóry atopowej u dorosłych powinna obejmować także profilaktykę nadkażeń bakteryjnych, bo zmiany skórne łatwo im ulegają. Jak dbać o skórę atopową? Używając wyłącznie kosmetyków specjalnie dla niej przeznaczonych. Niestety, zastosowanie przypadkowych środków myjących albo kremów może mieć opłakane skutki. Wszystko przez to, że skóra atopowa z łatwością reaguje na wszelkie dodatki do kosmetyków. Reakcję alergiczną mogą wzmagać np. substancje zapachowe.

Jak dbać o cerę atopową? Dostarczając jej z zewnątrz ochronnej warstwy lipidowej, której nie ma (lub ma w niewystarczającym stopniu) sama z siebie. Osobom z AZS nie poleca się używania zwykłego mydła. Specjalnych środków myjących należy używać do mycia twarzy i całego ciała, natomiast po kąpieli konieczne jest jedynie delikatne osuszenie i nałożenie nawilżającego balsamu.

Pielęgnacja cery atopowej to także unikanie zbyt częstych kąpieli. Korzystniejszy jest prysznic niż kąpiel w wannie (ze względu na krótszy i mniej intensywny kontakt z wodą; wyjątek stanowią kąpiele z dodatkiem emolientów). Jeśli jako atopik masz w domu twardą bądź chlorowaną wodę, rozważ założenie filtrów zmiękczających.

Kosmetyki dla skóry atopowej oparte są na starannie dobranych składnikach o charakterze hipoalergicznym. Nie ma w nich miejsca na jakiekolwiek substancje o potencjale alergicznym. W kosmetykach do cery atopowej nie znajdziesz:

• Alkoholu etylowego
• Soli aluminium
• Ftalanów
• Zagęstników
• Chemicznych filtrów UV
• Parafiny wraz z pochodnymi
• Silikonów
• SLS, SLES i PEG-ów
• Barwników
• Syntetycznych konserwantów (naturalne są konieczne, by nadać kosmetykom trwałość i biologiczną stabilność)
• Syntetycznych substancji zapachowych.

Kosmetyki dla skóry atopowej mają za to w składzie składniki nawilżające, zmiękczające zgrubiały naskórek oraz zabezpieczające przed czynnikami zewnętrznymi. Kosmetyki do skóry atopowej dla dorosłych zawierają m.in. odżywcze masło shea, olej macadamia, olej z awokado i trójglicerydy. Wszystkie te substancje pomagają zwiększyć poziom nawilżenia, wzmocnić barierę lipidową skóry i odżywić naskórek.

Kosmetyki do skóry atopowej zawierają także składniki łagodzące świąd i zaczerwienienia. Takie działanie ma np. olej z konopi siewnej, olej z wiesiołka, mocznik i pantenol. Co jeszcze powinny potrafić kosmetyki do cery atopowej? Oprócz wzmacniania naturalnych struktur skóry odpowiadających za elastyczność i miękkość, powinny wspierać produkcję sebum, która u osób z AZS jest zaburzona. Tutaj mogą bardzo dobrze posłużyć lipidy zawarte w kosmetykach określanych jako emolienty.

Jakie kosmetyki do skóry atopowej wybrać? Poniżej przedstawiamy wskazówki odnośnie różnego rodzaju kosmetyków, od środków myjących, po balsamy do ciała.

Pielęgnacja twarzy z cerą atopową powinna wykorzystywać kremy do twarzy w formie kremów olejowych. To krem, którego właściwie nie mogłaby używać osoba ze zdrową skórą. Składa się w 100 procentach z substancji olejowych, takich jak olej z pestek śliwek, wiesiołka czy wosku pszczelego. Skóra z AZS doskonale wchłania krem do skóry atopowej i staje się pod jego wpływem znacznie mniej napięta i bardziej elastyczna.

Kremy do cery atopowej to także silnie nawilżające kremy do twarzy. Aby osiągnąć taki efekt, wykorzystuje się w nich np. mocznik. Dla celów nawilżania optymalne jest jego stężenie w kremie na poziomie 10-30 procent. Wyższe stężenie występuje raczej w lekach, np. maści do skóry atopowej przepisywanej przez lekarza. W stężeniu 40-50-procentowym mocznik nabiera właściwości złuszczających, co przydatne w przypadku nadmiernego rogowacenia naskórka towarzyszącemu AZS. Kremy do skóry atopowej zawierają także takie substancje nawilżające, jak alantoina, wosk pszczeli, aloes czy olej ze słodkich migdałów. Krem nawilżający do cery atopowej działa nie tylko poprzez dostarczanie wody z zewnątrz, ale też dzięki uszczelnieniu struktur skóry i tym samym zatrzymywaniu wilgoci zawartej w skórze.

A kremy do rąk do skóry atopowej? Taki krem powinien mieć zdolność regenerowania uszkodzeń naskórka, bo sucha skóra dłoni pod wpływem ciągłego ruchu z łatwością pęka i się łuszczy. Krem do atopowej skóry dłoni najlepiej jest stosować po każdym umyciu rąk. W ten sposób uchronisz się przed wysuszającym działaniem wody i mydła.

Skoro jesteśmy już przy mydle – mydło do skóry atopowej, tak jak inne kosmetyki, musi mieć specjalne substancje ochronne i regenerujące. Zwyczajne mydło jest przy tym schorzeniu wysoce niewskazane. Bez obaw, jeśli jesteś zwolenniczką tradycyjnego mydła w kostce, to w sprzedaży na pewno znajdziesz mydło do skóry atopowej w tej postaci. Jako mydło dla skóry atopowej sprawdzi się np. znane mydło Aleppo, którego podstawą są oliwa z oliwek i olej laurynowy. Podobnie czarne mydło afrykańskie i mydło marsylskie. A jakie mydło do skóry atopowej nada się tak samo dobrze dla dorosłych, jak i dzieci? Polecamy glicerynowe mydło z wyciągiem z melisy.

Głównym zadaniem tradycyjnego żelu pod prysznic jest jak najlepsze oczyszczanie. W przypadku żelu do skóry atopowej tak samo ważna jest jeszcze jedna funkcja – ochrona płaszcza lipidowego. Po umyciu ciała żelem pod prysznic do skóry atopowej powinnaś mieć skórę miękką w dotyku, pokrytą jakby delikatnie tłustym filmem. Takie zadanie spełniają zarówno żele pod prysznic z olejkiem, kremowe żele pod prysznic jak i delikatny mus do mycia ciała. 

Współcześnie osoby z AZS mogą już sobie pozwolić na używanie podkładów. Najbezpieczniejszy fluid do cery atopowej to podkład mineralny, który nie zawiera żadnych składników syntetycznych. Jednak uwaga! Sypki podkład składający się w 100 procentach z minerałów ma działanie silnie wysuszające, a w atopii to ostatnia rzecz, której Ci potrzeba. Podkład do skóry atopowej w swoim składzie musi mieć składniki nadające mu płynność i zabezpieczające przed utratą wody.

Podkład do cery atopowej powinien godzić ze sobą sprzeczne interesy. Z jednej strony oczekuje się od niego dokładnego krycia niedoskonałości towarzyszących atopii, z drugiej zaś – raczej lekkiej formuły, która nie będzie dodatkowo podrażniać i tak już znacznie podrażnionej skóry. Każda posiadaczka cery atopowej musi znaleźć złoty środek, który będzie jej najlepiej służyć.

Teraz już wiesz, co to jest skóra atopowa. Znasz jej objawy i nagle stwierdzasz… że Twój przypadek nie pasuje do nich w pełni. Czy to możliwe, że pomyliłaś AZS z inną chorobą? Jak najbardziej. Może być tak, że rumieniowate i grudkowate zmiany na twarzy to po prostu pojedyncza reakcja alergiczna na coś, co miało bezpośredni kontakt ze skórą Twojej twarzy. Jeśli byłaby to atopia, zmiany nie ograniczałyby się wyłącznie do jednego miejsca na ciele. Wszelkie wątpliwości zawsze rozwiewaj u dermatologa. Tylko on będzie w stanie prawidłowo postawić diagnozę.

Co robić, gdy zdarzają Ci się tego rodzaju incydenty? Wszystko wskazuje na to, że masz cerę wrażliwą, skłonną do alergii. Musisz więc bacznie przyjrzeć się wszystkim kosmetykom do twarzy, których używasz, także tym do makijażu. Jeśli nie możesz zaobserwować, po czym występują objawy (czasem od zastosowania do wystąpienia objawu może minąć kilka dni) zamień swoje kosmetyki na te przeznaczone do cery wrażliwej. Sprawdź kosmetyki NIVEA, np. pielęgnujący płyn micelarny do usuwania makijażu i oczyszczania twarzy, łagodzącą piankę oczyszczającą i tonik łagodzący. Jeśli zauważysz ustępowanie objawów, prawdopodobnie dotychczas stosowane kosmetyki zawierały pewne substancje drażniące, na kontakt z którymi skóra odpowiadała reakcją alergiczną.

Jeśli chodzi kosmetyki, nie rezygnuj z tych specjalistycznych, ani tym bardziej z przepisanych przez lekarza. Domowe sposoby na skórę atopową to przede wszystkim wdrożenie odpowiednich nawyków, np. dotyczących kąpieli. Pamiętaj, by nie kąpać się dłużej niż kwadrans. Możesz do wody dodawać krochmal lub sól potasową. Unikaj gorących kąpieli, a po wyjściu spod prysznica nie pocieraj skóry ręcznikiem, tylko lekko ją nim oklep.

Domowe sposoby na skórę atopową to także nawilżanie powietrza i pilnowanie właściwej temperatury w domu. Kiedy latem uniemożliwiają to upały, spryskuj do jakiś czas ciało schłodzonym w lodówce sokiem z aloesu.

Z atopowym zapaleniem skóry nie da się wygrać, zwłaszcza, gdy dotknęło Cię w dorosłym życiu (u dzieci po kilku latach choroba często samoistnie ustępuje). Jednak przy odpowiedniej pielęgnacji możesz zmniejszyć jego przykre objawy do minimum. Ogromny plus jest taki, że rynek kosmetyków do skóry atopowej jest dziś bardzo szeroki, dzięki czemu dbanie o siebie przy AZS nie jest aż takie trudne.