Alergia na słońce – przyczyny i sposoby łagodzenia

To, że uczulenie na słońce nie przez wszystkich uznawane jest za rzeczywiste zjawisko, wynika ze znaczenia słowa "uczulenie". Uczuleniem jest nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na dany czynnik zewnętrzny (alergen) i wiąże się z produkcją określonych przeciwciał. W przypadku działania światła słonecznego taka reakcja ze strony układu odpornościowego nie występuje. Właściwsze są zatem określenia "nadwrażliwość na słońce", "reakcja fotoalergiczna", "nadwrażliwość UVA i UVB" (do reakcji fotoalergicznej mogą się przyczyniać oba rodzaje promieniowania UV), "wysypka od słońca".

Jak wygląda uczulenie na słońce? W większości przypadków osoby uczulone na słońce mają do czynienia z ciężkimi wysypkami i zaczerwienieniem skóry. Czasami objawy uczulenia na słońce to także pęcherze, krostki od słońca, krwawienia lub swędzenie (świąd). W rzadkich przypadkach może wystąpić też uczulenie na słońce na twarzy - zazwyczaj jednak dotknięte obszary to ręce i dekolt, kiedy nie były one chronione przed promieniowaniem UV i były wystawione bezpośrednio na słońce.

Czynniki wyzwalające alergię na słońce nie są jeszcze w pełni znane. Jednak niektóre badania pokazują, że pewne procesy funkcjonalne skóry z uczuleniem na słońce przebiegają inaczej, niż te w przypadku skóry bez alergii. Wolne rodniki, do których powstawania przyczynia się promieniowanie UV, wytwarzają związki chemiczne, wpływające na skórę i prowadzące do uszkodzenia komórek. U osób dotkniętych alergią mechanizmy obronne komórek są uszkodzone. Nie mogą skutecznie walczyć z atakiem, więc reaguje układ odpornościowy, czego rezultatem są stany zapalne i zaczerwienienie skóry.

Możemy wyróżnić kilka rodzajów uczulenia na słońce, a ich objawy mogą się nieco od siebie różnić. Mowa tutaj o Polimorficznej lekkiej erupcji, fotoalergicznym kontaktowym zapaleniu skóry, pokrzywce słonecznej, świerzbiączce letniej i osutce świetlnej. Niżej znajdziesz charakterystyki każdego z tych rodzajów alergii słonecznej.

Najczęściej występującą formą alergii słonecznej jest Polimorficzna lekka erupcja (PMLE). Takie uczulenie na słońce występuje szczególnie wiosną, kiedy pierwsze promienie słońca dotykają skóry, a jeszcze nie sięgamy po balsam z filtrem, żeby się przed nimi chronić. Około 1/5 Europejczyków cierpi na uczulenie słoneczne tego typu, chociaż szczególnie narażone są młode kobiety o jasnej skórze.

Polimorficzna lekka erupcja zwykle objawia się wysypką skórną, spowodowaną wcześniejszym wystawieniem na słońce. Krosty od słońca ustępują jednak w ciągu dwóch lub trzech dni, o ile skóra z objawami alergii nie jest dalej wystawiana na drażniące działanie promieni UV.

Inną formą uczulenia na słońce jest fotoalergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Takie uczulenie po opalaniu występuje, kiedy po nałożeniu na skórę kosmetyku (może być to balsam, perfumy, czy nawet środek na owady) jego warstwa jest wystawiona na zbyt intensywne działanie promieni UV, wynikiem czego na skórze mogą zachodzić niepożądane reakcje chemiczne, podrażniające skórę. W kosmetykach winowajcami często są substancje zapachowe.

Złym połączeniem są także słońce i niektóre leki, stąd zawsze trzeba zapoznawać się z ostrzeżeniami na ulotkach. Taka alergia na słońce może ustąpić po kilku dniach od wyeliminowania problematycznego środka chemicznego (kosmetyku, leku). Leki potencjalnie fotouczulające to m.in. leki przeciwcukrzycowe i moczopędne, a także stosowane w terapii łuszczycy preparaty z dziegciem.

Ten rodzaj uczulenia słonecznego jest szczególnie widoczny, gdyż na skórze w wyniku kontaktu ze słońcem pojawia się pokrzywka, czyli intensywnie, niemal zaognione zaczerwienienie. Taka alergia słoneczna występuje raczej rzadko, najczęściej u młodych kobiet o bladej cerze. Choć objawy i zaczerwienienie ustępują zwykle po około dwóch godzinach, mogą powracać, kiedy osoba uczulona ponownie będzie przebywać na słońcu. 

Ogólnie pokrzywka może mieć charakter ostry lub przewlekły. Ta wywołana przez promienie słoneczne jest ostra i krótkotrwała, ale zdarzają się przypadki, gdy reakcje skóry na słońce pojawiają się przy każdym intensywniejszym wystawieniu skóry na działanie promieniowania słonecznego. Wówczas pokrzywka słoneczna określana jest jako przewlekła.

Na objawy alergii słonecznej może być wystawione także dziecko – uczulenie na słońce jest w tym przypadku wyjątkowo nieprzyjemne, ponieważ wysypce towarzyszy swędzenie. Świerzbiączka letnia jest pochodną PMLE, jednak o bardziej intensywnych objawach. To najczęściej występująca alergia na słońce u dzieci, a także u młodzieży w okresie dojrzewania.

Dzieci powinny unikać słońca (lub prawidłowo się przed nim chronić) także ze względu na inną typową dla ich wieku dermatozę - osutki świetlne. Są to zmiany skórne o różnej postaci, które mogą powracać co sezon już w okresie wiosennym.

Skóra dzieci jest znacznie bardziej wrażliwa niż u dorosłych, ponieważ nie jest jeszcze w pełni rozwinięta. Funkcje ochrony skóry pojawiają się dopiero w wieku 4 lat. Ponadto, skóra dzieci nie jest przyzwyczajona do promieni UV, dlatego potrzebuje specjalnej ochrony. Uczulenie na słońce u dziecka pojawia się częściej niż u dorosłych, bo jego skóra ma mniejszą zawartość ochronnej melaniny i jest cieńsza.

Nie wystawiaj dziecka zbyt często na działanie promieni słonecznych i zawsze używaj balsamów do opalania dla dzieci o bardzo wysokim współczynniku ochronny SPF, na przykład Balsam do skóry wrażliwej SPF 50+ NIVEA Sun Kids Sensitive dla dzieci o skórze wrażliwej. Ubrania zapewniają dodatkową ochronę bardziej wrażliwym częściom ciała - przydatna wskazówka, szczególnie jeśli Twoje dziecko jest szczególnie wrażliwe.

Pamiętaj, że wysypka od słońca u dziecka to nie jedyny problem, przed którym należy chronić dziecko. Nawet jeśli maluch nie reaguje na promienie słońca fotoalergicznie, słońce powoli, w niewidoczny sposób przyczynia się do przedwczesnego starzenia się skóry w przyszłości. Fotoprotekcja od najmłodszych lat to inwestycja w zdrowie na lata!

Często alergie słoneczne mylone są ze specjalną formą trądziku - trądzikiem z Majorki. Jest to spowodowane nie tylko słońcem, ale także kosmetykami, lekami lub kremami, które nie nadają się do ochrony przed słońcem. Leki powszechnie stosowane w leczeniu trądziku mogą zwiększać światłoczułość. W ciężkich przypadkach może to nawet powodować przebarwienia pozapalne: małe zabarwione obszary mogą pozostać na skórze po wygojeniu zapalnych pryszczów lub zaskórników. Jednak objawy kliniczne są bardzo podobne do objawów uczulenia na słońce. Ponieważ trądzik jest zwykle związany z tłustą skórą, należy stosować krem przeciwsłoneczny o lekkiej teksturze. Po ekspozycji na słońce zawsze nakładaj balsam po opalaniu. Spowoduje to zahamowanie reakcji zapalnej.

W cięższych przypadkach trądziku z Majorki pomocne mogą być kortykosteroidy i leki przeciwhistaminowe - uczulenie na słońce może być także nimi leczone, jednak zawsze skonsultuj się ze swoim dermatologiem przed podjęciem takiego leczenia!

Jeśli wiesz, że Twoja skóra reaguje na słońce podrażnieniem lub wysypką – nie ryzykuj. Możesz zapobiec alergii na słońce, stosując wcześniej skuteczny krem przeciwsłoneczny, specjalnie opracowany aby redukować ryzyko wystąpienia uczulenia na słońce. Do dyspozycji masz różne rodzaje kosmetyków chroniących przed słońcem jak balsamy do opalania, olejki do opalania oraz spray do opalania. Do ochrony delikatnej skóry twarzy wybierz kremy z filtrem do twarzy. Do ciała wypróbuj Balsam do skóry wrażliwej SPF 50+ NIVEA SUN Sensitive dla skóry wrażliwej, a jeśli szukasz czegoś dla swojej pociechy – sięgnij po wariant balsamu ochronnego dla dzieci o skórze wrażliwej. Dodatkowo, unikaj silnego promieniowania w ciągu dnia i zawsze przykryj się odpowiednią odzieżą. Najlepiej wybrać odzież z ochroną UV, o sprawdzonym działaniu. Wykonane są ze specjalnej tkaniny, która blokuje przenikanie promieni UV.

Możesz zapobiegać objawom uczulenia na słońce, dobrze jedząc. Jedz wystarczająco bogatą w przeciwutleniacze żywność, która blokuje wolne rodniki. Witamina E, wapń, kwas foliowy i kwasy tłuszczowe omega-3 pomagają zapobiegać alergiom słonecznym. Dobrze odżywione ciało wystawione na działanie słońca jest znacznie mniej podatne na podrażnienia słoneczne. Skonsultuj się z lekarzem, aby uzyskać więcej informacji.

Z drugiej strony wiele substancji z diety może... potęgować zmiany na ciele od słońca! Wśród tych substancji występują m.in. lubczyk, seler i olejki eteryczne występujące w pietruszce, dziurawcu czy koprze.

Kontroluj objawy intensywnego swędzenia wywołanego alergią na słońce, stosując kojący balsam lub maść kortyzonową. Regularnie stosuj także specjalnie opracowany kosmetyk chroniący skórę przed słońcem, np. balsam przeciwsłoneczny, który zawiera środki przeciwzapalne i łagodzące. Produkt odpowiedni dla skóry alergika nie powinien zawierać perfum i konserwantów.

Aby zapobiec reakcjom alergicznym, możesz wypić szklankę mleka na pół godziny przed ekspozycją na słońce. Zawiera dużą ilość wapnia, który hamuje reakcje alergiczne. Możesz także jeść marchewki krzyżowe, które zawierają beta-karoten i przygotować organizm na promieniowanie UV.