WSZYSTKO CO POWINNAŚ WIEDZIEĆ O POCENIU
Pocenie jest niezbędne do utrzymania stałej temperatury naszego organizmu, niezależnie od temperatury otoczenia. To innymi słowy „system chłodzący” w naszym ciele. Pocenie odparowuje wodę, a wraz z tym ciało ludzkie chroni się przed przegrzaniem. To bardzo ważne w sytuacji wysokiej temperatury otoczenia czy np. zwiększonego wysiłku fizycznego lub gorączki.
Wydzielanie potu wzmaga się również w sytuacjach stresowych, lęku, zakłopotania. Jest to reakcja obronna, regulowana przez układ nerwowy, niezależna od naszej woli. Pocenie się spełnia jeszcze jedną ważną rolę. W połączeniu z łojem tworzy naturalną powłokę na powierzchni skóry, tzw. płaszcz wodnolipidowy. Chroni on skórę przed wnikaniem bakterii, grzybów, wirusów i działaniem czynników zewnętrznych.
Pot wydzielany jest przez gruczoły potowe rozmieszczone na skórze całego ciała. Ich liczba sięga kilku milionów, a największa ilość występuje na dłoniach, podeszwach, czole i pod pachami. Gruczoły te znajdują się w głębi skóry. Stamtąd przez tzw. przewody wyprowadzające wypompowują pot na powierzchnię skóry. Wyróżniamy 2 typy gruczołów potowych:
• Zwykłe (ekrynowe). Występują one na całej skórze i mają ważne znaczenie w termoregulacji,
• Zapachowe (apokrynowe). Występują one pod pachami i w okolicach płciowych. Ich wydzielina ma znaczenie w pobudzeniu seksualnym.
Pot u zdrowego człowieka składa się w 98-99% z wody. Reszta to elektrolity (potas, sód), chlorki, mocznik, amoniak, tłuszcze itd. Skład potu różni się w zależy od temperatury, wilgotności otoczenia, czynników hormonalnych, diety i leków. Potu wydzielamy ok. 700-900 ml dziennie. Jednak w sytuacjach szczególnych ilość ta może wzrosnąć nawet do kilku litrów!
SKĄD BIERZE SIĘ NIEPRZYJEMNY ZAPACH POTU?
Co ciekawe, pot wydzielany z organizmu na powierzchnię skóry jest bezzapachowy! Przykry zapach powstaje dopiero w wyniku jego rozkładu przez bakterie. To one zasiedlają naszą skórę. Niektóre składniki potu, łoju oraz resztki naskórka są doskonałą pożywką dla bakterii.
POCENIE SIĘ, A RÓŻNE CZĘŚCI CIAŁA
Nadmierne pocenie pod pachami i w innych częściach ciała oraz specyficzny zapach wynika z gruczołów potowych. Okolice, które pocą się najintensywniej, to czoło, dłonie, podeszwy i pachy. Tam występuje zdecydowanie więcej gruczołów niż w pozostałych partiach ciała. I tak np. na podeszwach występuje średnio 700 gruczołów potowych na 1 cm2 skóry. Na podudziu na 1 cm2 skóry przypada ich tylko 120. Warto także podkreślić, że okolice bogate w gruczoły potowe są bogato unerwione. Stąd wynika nadmierne pocenie się tych regionów w odpowiedzi na emocje czy stres.
Pod pachami czy w okolicach intymnych obserwujemy większe nagromadzenie tzw. gruczołów zapachowych (apokrynowych). Ich wydzielina jest mieszaniną wody, tłuszczów i znikomych ilości hormonów steroidowych. Mieszanina ta jest doskonałą pożywką dla bakterii, którym szczególnie odpowiada wilgotne środowisko oraz obecność włosów.
POCENIE SIĘ, A „BURZA HORMONÓW”
Wydzielanie potu faktycznie nasila się w okresie dojrzewania płciowego. Ma to związek z wyrzutem dużej ilości hormonów płciowych. To one pośrednio wpływają na intensywność i jakość pocenia się. Na skórze nastolatków, zwłaszcza chłopców zwiększa się również ilość gruczołów zapachowych (apokrynowych). Na kłopoty z nadmiernym poceniem się może mieć także wpływ niedojrzały, labilny układ nerwowy. Może być on przyczyną nadmiernego pocenia się w sytuacjach stresowych czy emocjonalnych.
NADMIERNE POCENIE SIĘ – FIZJOLOGIA CZY CHOROBA?
Wzmożone pocenie się powinno być odpowiedzią na czynnik zewnętrzny, który zaburzałby równowagę organizmu np. na wysoką temperaturę otoczenia, gorący posiłek czy sytuację stresową. W tym wypadku wydzielanie potu jest naturalną reakcją naszego organizmu. Natomiast jeżeli intensywne pocenie się pojawia się znacznie częściej, bez wyraźnego czynnika wyzwalającego lub wydzielanie potu jest nadmierne w stosunku do działającego bodźca, mówimy o nadpotliwości.
Nadpotliwość nie jest uznana za chorobę, a raczej za uciążliwą, przykrą skłonność, dotyczącą 1-3% populacji. Może być jednak objawem współtowarzyszącym różnym schorzeniom np. chorobom tarczycy, nerek, schorzeniom neurologicznym i nowotworowym, gruźlicy, cukrzycy, otyłości. Tak więc, jeśli problem nadpotliwości pojawia się nagle i nie odpowiada na podstawowe metody jego zapobiegania, warto skierować się do lekarza i wykonać zalecone przez niego badania.
JAK MOŻNA ZAPOBIEGAĆ NADMIERNEMU POCENIU SIĘ?
W walce z nadmiernym poceniem początkowo warto wykorzystać najprostsze metody. Należy oczywiście zacząć od utrzymywania odpowiedniej higieny i systematycznego stosowania antyperspirantów czy dezodorantów oraz mydeł antybakteryjnych do kąpieli. Powinno się również zwracać uwagę na noszenie odpowiedniej odzieży (z włókien naturalnych) i skórzanego obuwia oraz na odpowiednią temperaturę pomieszczeń, w których przebywamy. Ważne jest również świadome unikanie sytuacji stresujących, próba panowania nad emocjami. Zalecane jest także unikanie pikantnych i gorących potraw, mocnej kawy, herbaty czy używek pobudzających.
Jeżeli wyżej wymienione metody nie przynoszą zmniejszenia nadpotliwości należy rozpocząć leczenie pod okiem specjalisty. Jeżeli jej występowanie jest efektem innego schorzenia toczącego się w organizmie, to leczyć musimy chorobę podstawową. Natomiast jeżeli nadpotliwość jest izolowanym objawem terapia powinna być ukierunkowana na jej zlikwidowanie. Początkowo wykorzystuje się metody nieinwazyjne; zaleca się antyperspiranty o silniejszym działaniu oraz ewentualnie doustne preparaty ziołowe, mogące zmniejszać nadmierne pocenie się. Kolejnym krokiem terapii są już metody instrumentalne lub zabiegowe. Obecnie dostępnych jest kilka zabiegów, które poprzez zablokowanie czy częściowe zniszczenie gruczołów potowych pozwalają skutecznie zwalczać nadpotliwość. Najbardziej efektywne z nich to: ostrzykiwanie miejsc nadmiernie pocących się toksyną botulinową, jontoforeza czy chirurgiczne przecięcie nerwów zaopatrujących gruczoły potowe danego obszaru.
