Pieluszkowe zapalenie skóry – jak wygląda i jak je leczyć?

Skóra w okolicach pupy niemowlęcia jest bardzo delikatna, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia dziecka. Naturalna bariera ochronna skóry nie jest jeszcze w pełni wykształcona, a stale zawinięta w pieluszkę skóra narażona jest na działanie wielu czynników drażniących. Statystycznie u każdego niemowlęcia, przynajmniej raz w życiu, wystąpią objawy pieluszkowego zapalenia skóry (napkin dermatitis). Choroba zaczyna się u niemowląt w pierwszych miesiącach życia i może nawracać tak długo, jak długo dziecko nosi pieluszkę – czyli do czasu wytworzenia kontroli nad czynnościami fizjologicznymi.

W pierwszym okresie rozwoju choroby dominuje zaczerwienienie skóry, która może się złuszczać. W tej fazie odparzenia pieluszkowego zwykle zmiany lokalizują się na wypukłych powierzchniach skóry: pośladkach, podbrzuszu, górnej części ud i narządach płciowych, a wolne od zmian chorobowych są zwykle pachwiny. Gdy odparzenie pieluszkowe dalej się rozwija, skóra staje się żywoczerwona i obrzęknięta, w tym momencie dziecko odczuwa też już pewne dolegliwości wynikające ze stanu zapalnego skóry. Ostatecznie mogą powstać nadżerki, czyli drobne ranki/uszkodzenia naskórka oraz grudki. W wyniku nadkażenia bakteryjnego czy drożdzakowego na skórze pojawić mogą się krostki na pupie i w innych miejscach, miodowe strupki, białawy nalot, krosty, pęcherze.

W celach profilaktyki ważne jest częste wietrzenie okolicy pieluszkowej oraz częste zmiany pieluchy (co 2-3 godziny w pierwszym miesiącu życia, potem co 3-4 godziny). Należy też zwracać uwagę, czy rozmiar pieluchy jest odpowiedni dla dziecka. Jeśli w miejscu przylegania pieluszki jest mało przestrzeni, pielucha wręcz wżyna się w ciało, dostęp powietrza do okolicy pieluszkowej jest mocno ograniczony.

Co pomoże na pieluszkowe zapalenie skóry? Najważniejsze jest zapobieganie rozwojowi odparzenia u dziecka. Podstawowe znaczenie ma tu prawidłowe przeprowadzanie zabiegów higienicznych u niemowlęcia, a przede wszystkim częsta zmiana pieluszki i prawidłowe oczyszczanie skóry. Zdecydowanie zaleca się utrzymywanie skóry okolicy pieluszkowej w suchości, nadmierna wilgotność sprzyja bowiem uszkodzeniu naskórka i zwiększa tarcie pieluszki. Ważne jest nie tylko to, czym smarować pupę, ale też w jakiej ilości. Kosmetyków stosowanych do pielęgnacji nie należy nakładać dużo, na skórze nie powinna pozostawać biała warstwa. Całość powinna się wchłonąć.

A jak wygląda leczenie pieluszkowego zapalenia skóry, gdy pomimo starań do niego dojdzie? Najpierw warto udać się do lekarza. Być może zaleci on najpierw domowe sposoby eliminacji podrażnienia, wymianę pieluszek na inne bądź nawet zmianę pieluchy jednorazowej na tetrową. Jeśli jednak specjalista oceni, że odparzeń nie uda się wyeliminować w ten sposób, konieczne będzie podjęcie leczenia. Lekarz może zalecić maść na odparzenia z antybiotykiem.

Czym smarować pupę noworodka, by zapobiegać odparzeniom? Świetnie sprawdza się Ochronny krem kojący przeciwko odparzeniom NIVEA BABY, który zawiera antybakteryjny tlenek cynku, a tworzona przez niego bariera jest przepuszczalna dla powietrza. W przypadku zaczerwienienia pomocna może okazać się także maść do pupy dla noworodka z olejem lnianym.

Czym smarować pupę niemowlaka, gdy rozwinie się silne zapalenie? Mogą być potrzebne preparaty sterydowe, preparaty miejscowo immunomodulujące lub inne środki o działaniu przeciwbakteryjnym i przecigrzybiczym, które zapisuje lekarz.

Najbezpieczniejsze są dobrej jakości wysokochłonne jednorazowe pieluszki, które utrzymują wilgoć z dala od skóry dziecka. Bezwzględnie szkodliwe jest stosowanie zewnętrznych pieluch z gumy lub tworzywa sztucznego. Pieluszki należy zmieniać odpowiednio często (przynajmniej co 3 godziny i po każdym oddaniu stolca), a przy każdej zmianie pieluszki oczyszczać skórę z użyciem wody (jeśli nie ma szczególnych obaw o jej jakość, woda nie musi być przegotowana) i bawełnianych wacików lub gazików czy dobrej jakości chusteczek, które jednocześnie oczyszczają i pielęgnują skórę dziecka.

Na podstawie licznych badan i zgodnie z rekomendacjami okrągłego stołu ekspertów dotyczącego zasad pielęgnacji noworodków i niemowląt, chusteczki nawilżane opracowane odpowiednio dla niemowląt i noworodków, mogą być stosowane od urodzenia oraz przy każdej zmianie pieluchy. Jedną z najbardziej istotnych cech, która czyni chusteczki użytecznymi, jest ich pH, gdyż chusteczki zawierające substancje buforujące pomagają utrzymać naturalny, delikatnie kwaśny odczyn pH skóry, co z kolei ogranicza wzrost bakterii i zmniejsza drażniące działanie enzymów trawiennych. Chusteczki mogą zawierać dobrze tolerowane i bezpieczne konserwanty, ponieważ dodatkowo zmniejsza to ryzyko wzrostu bakterii. Podstawą pielęgnacji jest stosowanie na oczyszczoną skórę ochronnych kremów dla niemowląt odpowiednich do wieku i stanu skóry dziecka.

Co stosować na odparzenia u niemowlęcia? Jeśli nie chcemy sięgać po domowe sposoby na odparzenia, postawmy na odpowiedni krem. W przypadku wystąpienia pierwszych objawów choroby (tzw. czerwona pupa u dziecka) warto zastosować maść na pieluszkowe zapalenie skóry zawierającą tlenek cynku, wskazane jest też możliwie najczęstsze „wietrzenie pupy”, czyli pozostawienia odkrytej skóry bez pieluszki w ciepłym pomieszczeniu. Przy oczyszczaniu skóry należy unikać intensywnego tarcia i potencjalnie drażniących substancji myjących, w tym klasycznych zasadowych mydeł.

Istnieją także domowe sposoby na pieluszkowe zapalenie skóry. Leczenie odparzenia nie powinno się oczywiście ograniczać wyłącznie do nich, ale z pewnością mogą pomóc – jeśli wiemy, które z nich są skuteczne. Co na odparzenia u dzieci? Wiele osób stosuje mąkę ziemniaczaną na odparzenia, ale my proponujemy krochmal. Kąpiel w wodzie z krochmalem zdecydowanie pomaga, łagodząc podrażnienia i zmniejszając zaczerwienienia. Jak przygotować taką kąpiel? Dwie łyżki krochmalu rozpuszczamy z połową szklanki zimnej wody. Następnie dodajemy ten roztwór do pół litra wrzątku. Całość wlać do wanienki dziecka. Wysypka pieluszkowa może być też zwalczania kąpielami w roztworze nadmanganianu potasu.