Jak uspokoić niemowlę? Sposoby na płacz niemowlaka

Większość niemowląt w pierwszych tygodniach życia płacze od około jednej do trzech godzin dziennie. Dobre wieści są takie, ze za kilka tygodni płacz osłabnie i będzie pojawiał się rzadziej. Dlaczego jednak dziecko płacze?

Nie raz pewnie Ci się wydaje, że histeryczny płacz niemowlaka nie ma żadnego powodu. Niemowlę ciągle płacze, mimo, że ze wszystkich sił starasz się je uspokoić. Płaczące dziecko jest frustrujące, zwłaszcza kiedy wydaje się, że nie ma sposobu na to, żeby skłonić je do zaprzestania płaczu. Ale proste zrozumienie, dlaczego dzieci to robią, obniża nieco poziom stresu wynikający z tej sytuacji. Wszystkie niemowlęta mają okresy grymaszenia, może dlatego, iż stanowi ono jedyny sposób, w jaki są w stanie wyrazić swoje potrzeby. Niemowlęta nie są w stanie powiedzieć „Chcę już wysiąść z tego fotelika samochodowego”, czy „Ta drapiąca metka doprowadza mnie do szału!”. Płaczem sygnalizują też głód, ból i chłód. To ich sposób na powiedzenie “Mamo, Tato, potrzebuję Was!”.

Płacz dziecka wyzwala „hormon matkowania” (prolaktynę) u mam i ojców. To wytwarza pragnienie podniesienia dziecka i zaspokojenia jego potrzeb. Natura tak nas zaprogramowała, żebyśmy nieśli ukojenie naszym dzieciom, a kiedy to nie następuje, czujesz się bezsilnie. Oczywiście, marudne niemowlę absolutnie nie jest odzwierciedleniem Twoich umiejętności rodzicielskich. To zupełnie normalne, że dziecko płacze nawet wtedy, gdy wydaje się, że nie ma ku temu żadnej przyczyny.

Początkujące mamy czują się zagubione, bo wiedzą, że płacz ich malucha może tak naprawdę oznaczać wszystko. Jak rozpoznać płacz dziecka i dowiedzieć się, co mu dolega? Nie martw się - musisz "nauczyć się" swojego dziecka, by je zrozumieć, a to zajmuje trochę czasu. Już niedługo będziesz w stanie bardzo dobrze rozróżniać rodzaje płaczu niemowlaka i odpowiednio na nie reagować.

Przyjrzyjmy się teraz konkretnym powodom płaczu niemowląt. Warto wiedzieć, że są one różne na różnych etapach rozwoju dziecka.

Nowonarodzone dziecko ma tylko trzy główne zajęcia: spanie, jedzenie i właśnie płacz. Czy musi tak być? Poniekąd tak, choć oczywiście możesz sprawić, że płaczu będzie mniej.

Dlaczego noworodek płacze? Przede wszystkim dlatego, że życie poza brzuchem mamy to dla niego zupełna nowość. Noworodek czuje się w związku z tym obco, jest przytłoczone przestrzenią, która go otocza i wielością bodźców, które do niego docierają. Płacz zalicza się do objawów potrzeby bliskości. Malutkie dziecko powinno jak najczęściej znajdować się w ramionach rodziców, bo to przywraca mu poczucie bezpieczeństwa.

Dlaczego niemowlę budzi się z płaczem i nie potrafi przespać całej nocy jednym ciągiem? Noworodek musi się dopiero nauczyć rytmu dobowego. Kiedy budzi się wśród ciemności, sam, czuje się niepewnie – płacz jest nawoływaniem rodzica, który będzie w stanie ponownie utulić dziecko. Dlaczego jeszcze dziecko płacze w nocy? Może to być sygnał głodu, mokrej pieluszki czy innego dyskomfortu, z którym maluch sam nie umie sobie poradzić. Noworodek płacze w nocy choćby dlatego, że uwiera go piżamka, jest mu zimno albo za gorąco.

Płacz dziecka pojawia się niekiedy również przy karmieniu stałymi pokarmami. Dotyczy to rzecz jasna starszych niemowląt, po 6. miesiącu życia. Dziecko płacze przy karmieniu, jeśli dany pokarm mu nie smakuje bądź nie jest już głodne, jednak rodzic wciąż namawia je do kontynuowania posiłku (podyktowane jest to przeświadczeniem, że maluch zjadł za mało). Ważną przyczyną płaczu dziecka jest także sam fakt zetknięcia się z nową teksturą i konsystencją pokarmu. Jedzenie stałych pokarmów to dla dziecka ogromna nowość, coś, co wymaga stopniowego oswajania.

Szczepienie – jak by na to nie spojrzeć – jest dla malucha doświadczeniem nieco traumatycznym. Głośny płacz w trakcie i krótko po szczepieniu jest zupełnie normalny, Ciebie na pewno niepokoi jednak nasilony płacz dziecka w nocy po szczepieniu albo nawet w trakcie kolejnych dwóch nocy. Musisz wiedzieć, że płacz dziecka przez sen po szczepieniu może wynikać z dyskomfortu, jaki wywołują zmagania organizmu ze składnikami szczepionki. Szczepionka jest dla dziecka pewnym wyzwaniem, co przez kilka dni może objawiać się podwyższeniem temperatury czy właśnie drażliwością i płaczliwością.

Czemu dziecko płacze częściej niż dotychczas? To nie muszą być jego kaprysy, a realne dolegliwości, np. związane z ząbkowaniem. Jak rozpoznać ząbkowanie? Po tym, że niemowlę wkłada rączki do ust i się ślini. Jeśli zajrzysz do jego buzi, możesz zauważyć rozpulchnienie dziąseł, a na dalszym etapie także białe zgrubienie, które oznacza, że ząbek wkrótce się wyrżnie.

Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule: Ząbkowanie u niemowlaka – objawy i wskazówki dla rodziców.

Niektóre mamy (albo raczej "życzliwe" otoczenie) wierzą w mit, że płaczliwość w ciąży przekłada się na płaczliwość dziecka po narodzinach. Nie musisz się martwić, jeśli w ciąży zdarzało Ci się płakać częściej niż zwykle. To normalne, a wynika ze zmian hormonalnych i sporego obciążenia psychicznego, jakim jest perspektywa zostania matką. Wprawdzie płacz i stres w ciąży to gorsze samopoczucie, które może odczuwać dziecko, jednak płacz ma też działanie terapeutyczne, więc jeśli potem czujesz się lepiej, to na pewno warto było płakać, zamiast dusić stres w sobie.

1. Opatul dziecko kocykiem z ramionkami ułożonymi w dół. To najlepszy sposób na objawy niepokoju związanego z nadmiarem przestrzeni wokół dziecka.
2. Jeśli przyczyną płaczu noworodka są kolki, stosuj specjalny sposób noszenia dziecka. Przytrzymaj je twarzą w dół, z brzuszkiem ułożonym wzdłuż Twojego przedramienia i przytrzymaj ręką między nóżkami. W ten sposób masujesz brzuch malucha. To lepsze, niż kołysanie w pozycji na pleckach.
3. Podczas kołysania dziecka wydawaj kojący dźwięk przypominający szum. Znajome brzmienie Twojego głosu będzie jednym z najskuteczniejszych środków uspokajających. Możesz też śpiewać kołysankę dla noworodka. Jaką? Nieważne, ważne, by wypływała z Twojego serca, dziecko poczuje tę pozytywną energię.
4. Jak uspokoić noworodka, który ma bardzo silny odruch ssania? Pomóż znaleźć dziecku własną rękę do ssania lub daj mu coś, co może ssać. Gdy dziecko płacze podczas ząbkowania, daj mu miękkie gryzaczki, spróbuj też specjalnej maści chłodzącej na dziąsła.
5. Spróbuj pogłaskać policzki, plecy, nóżki lub brzuszek malucha.
6. Trzymaj dziecko blisko siebie w nosidełku. Rozważ zmianę wózka na chustę.
7. Wybierz się na przejażdżkę lub wypróbuj wibrujące sprężyste siodełko czy huśtawkę dla zapewnienia uspokajającego ruchu.
8. Wiele mam jest święcie przekonanych, że kąpiele uspakajają ich dzieci. Dźwięk lejącej się wody oraz ciepło na skórze może zdziałać cuda w przypadku płaczącego dziecka. Możesz również wejść do wanny, zapewniając kojący kontakt między skórą dziecka i swoją.
9. Rozproszenie uwagi najczęściej działa cuda. Wprowadź nową zabawkę lub pokaż dziecku lusterko. Dzieci są zwykle zafascynowane swoim własnym odbiciem.
10. Nigdy nie zapominaj o tym, żeby nie tracić kontroli nad sobą. Twoje maleństwo jest w stanie wyczuć to napięcie i stanie się niespokojne, ale taki model może stać się cyklicznym procesem, który okaże się trudny do przełamania.
11. Spróbuj zmiany pieluszki. Niektóre maluszki są tak wrażliwe, że wystarczy lekkie jej zamoczenie, by wywołać u nich nie dający normalnie funkcjonować dyskomfort.
12. A może dziecku jest za gorąco? Zdejmij z niego jedną warstwę ubrania i daj mu odetchnąć. Także na spacerze!
13. Jak uspokoić niemowlę przez snem? Na 2-3 godziny przed planowym położeniem dziecka spać, wykorzystuj wyciszające aktywności. Możesz spróbować masażu Shantala, wspólnego słuchania kojących piosenek, czytaj dziecku książki spokojnym, ciepłym głosem. Przygaś ostre światła w domu.
14. Jeśli płacz pojawia się przy okazji kąpieli, spróbuj dogrzewać pomieszczenie, w którym kąpiesz maluszka. Unikaj gwałtownych ruchów przy rozbieraniu, wkładaniu dziecka do kąpieli i wyciągania z niej, a unikniesz płaczu, który wynika ze strachu przed kąpielą.

Nie każda strategia będzie działać w odniesieniu do każdego dziecka, a niektóre techniki mogą się sprawdzić tylko w określonych momentach. Kluczem jest eksperymentowanie, a z upływem czasu dojdziesz do tego, co i kiedy jest najlepsze dla Twojego malucha. Kiedy znajdziesz strategię, która uspakaja Twoje dziecko, trzymaj się jej. Ogranicz się do dwóch lub trzech metod, które wydają się działać. Jeśli jedna zawiedzie w danym przypadku, wypróbuj tę drugą, zamiast wprowadzania kilku nowych technik. Prawie zawsze osiągniesz wyniki po jednym lub dwóch dniach, jeśli będziesz konsekwentna w działaniu. Zbytnie próby uspokojenia dziecka również mogą przynieść przeciwny efekt. Jeśli pozwolisz dziecku pomarudzić przez pięć minut, da mu to szansę na zastanowienie się, jak samemu się uspokoić (a Tobie również może dać możliwość zmiany podejścia). Pamiętaj, że nawet jeśli Ci się wydaje, że Twoje próby spełzają na niczym, dla dziecka najważniejsze są Twoje starania i bliskość. Ono naprawdę bardzo z tego korzysta, nawet jeśli wciąż płacze!

Zapoznaj się także z naszymi innymi poradnikami na tematy związane z opieką nad niemowlakiem oraz ofertą kosmetyków dla niemowląt: kremami, emolientami czy szamponami dla niemowląt!