Plan porodu –¬ co to takiego i jak go napisać?

Plan porodu nie jest obowiązkowy, ale warto go stworzyć. Dzięki temu możesz mieć duży wpływ na przebieg porodu i uniknąć tym samym przykrych doświadczeń. Co powinien zawierać plan porodu i jak go napisać?

Co to jest plan porodu?

Plan porodu to dokument, w którym jako przyszła mama przedstawiasz swoje oczekiwania związane z przebiegiem porodu, a także z opieką okołoporodową. Najlepiej opracować go razem z lekarzem prowadzącym ciążę lub położną – zgodnie ze Standardami Opieki Okołoporodowej (ostatni raz zaktualizowanymi w styczniu 2019 roku). Warto zorientować się, czy w wybranym przez ciebie szpitalu respektowane są oczekiwania, które zawarłaś w planie porodu. Jeżeli w danej placówce pewne procedury odbiegają od tego, co jest zalecane w Standardach Opieki Okołoporodowej, masz prawo złożyć skargę do dyrekcji szpitala lub nawet zgłosić to do Departamentu Matki i Dziecka w MZ czy też Rzecznika Praw Pacjenta. Z przygotowanym przez ciebie planem porodu powinien dokładnie zapoznać się personel medyczny w chwili przyjęcia Cię na oddział.

Możliwość spisania planu porodu wynika bezpośrednio z istnienia Standardów Opieki Okołoporodowej. Istnieją one po to, by kobieta w ciąży, podczas porodu i po nim miała zapewnione jak najlepsze warunki w szpitalu. Poród jest bardzo trudnym doświadczeniem, a dzięki Standardom ma on szansę przebiegać w atmosferze bezpieczeństwa i godności.

Dlaczego warto napisać plan porodu?

Plan porodu ma sprawić, że poczujesz się bardziej komfortowo i będziesz mieć większą szansę na to, aby przeżyć narodziny dziecka w taki sposób, w jaki tylko chcesz – ze środkami przeciwbólowymi lub bez nich, z nacinaniem krocza lub bez itp. Dzięki spisaniu planu porodu możesz poczuć, że masz realny wpływ na sposób przyjścia na świat Twojego dziecka. Bardziej świadomie uczestniczysz w tym wydarzeniu, możesz wyzbyć się poczucia, że czeka Cię wyłącznie szereg procedur medycznych, o których decyduje tylko szpital. Plan porodu to rodzaj dokumentu, w którym kobieta może poprosić także o takie warunki i zachowania lekarza, położnych i innych osób związanych z porodem, które zapewnią jej w miarę możliwości intymność. Twoje oczekiwania wobec porodu koncentrują się wokół bólu i oschłego, przedmiotowego traktowania Ciebie przez personel szpitala? W takim wypadku bardzo przyda Ci się spisanie planu porodu!

Co powinien zawierać plan porodu?

Plan porodu powinien uwzględniać wszystkie najważniejsze aspekty tego wydarzenia. Zanim go sporządzisz, zastanów się dokładnie, co mogłoby sprawić, abyś poczuła się na sali porodowej komfortowo i intymnie.

Poniżej przedstawiamy przykład planu porodu i najistotniejsze aspekty, które warto w nim zawrzeć.

Miejsce porodu

Możesz wskazać swoje oczekiwania względem porodówki. Uwzględnij w planie, czy możesz rodzić na sali wieloosobowej, czy chcesz może jednak, aby była to sala pojedyncza. Określ, czy ma to być sala porodowa z wanną, toaletą czy prysznicem. W planie możesz uwzględnić także dodatkowe warunki, w których chciałabyś rodzić (np. muzyka czy światło). Oczywiście musisz wziąć też pod uwagę warunki, jakimi dysponuje szpital. Trudno prosić o dostęp do wanny, jeśli w danej placówce znajdują się tylko prysznice. O tym, jakie warunki zapewniają poszczególne szpitale w Twoim mieście, dowiesz się np. podczas zajęć w ramach szkoły rodzenia. Możesz też zasięgnąć informacji u samego źródła – na stronie internetowej szpitala czy telefonicznie.

Wstępna wola porodu rodzinnego

W tym miejscu możesz zawrzeć informacje o osobie towarzyszącej Ci podczas porodu. Podaj jej imię i nazwisko, a także to, czy ma być obecna przez cały czas trwania porodu. Możesz poprosić o to, by Twojej osobie towarzyszącej przekazywano informacje o wszelkich procedurach, którym będziesz poddawana. W tym punkcie możesz uwzględnić także, czy życzysz sobie obecności stażystów lub studentów.

Przygotowanie do porodu

Możesz określić, czy chcesz mieć wykonaną lewatywę przed porodem. Możesz też wskazać, że wolisz przebrać się w swoją własną koszulę porodową.

Przebieg porodu

W tym punkcie możesz określić pozycję, w jakiej chcesz rodzić, możliwość poruszania się, korzystanie ze środków znieczulających, podanie oksytocyny czy nacięcie krocza.

Musisz jednak mieć na uwadze fakt, że poród to wydarzenie bardzo nieprzewidywalne i nie wszystkie Twoje plany w tych kwestiach mogą zostać uwzględnione przez personel. Warto więc w tym miejscu dodać zapisek "proszę o niestosowanie w miarę możliwości", "proszę o stosowanie tych środków w ostateczności/jeśli sposoby niefarmakologiczne zawiodą". Jeśli w planie porodu kategorycznie zakażesz np. podawania Ci środków znieczulających, personel medyczny będzie musiał trzymać się tej wytycznej. Nawet jeśli bóle okażą się ponad Twoje siły i podczas akcji porodowej zmienisz zdanie, położna nie będzie mogła ulec Twojej prośbie.

Czasem sytuacja w trakcie porodu zmienia się tak dynamicznie, że nie ma czasu i możliwości, by respektować wszystkie zapisy Twojego planu. Nie wynika to ze złej woli pracowników szpitala, ale z dbałości o życie i zdrowie Twoje oraz dziecka. Na pewno nie masz wątpliwości, że preferencje kobiety w ciąży powinny zejść na dalszy plan, gdy dochodzi do różnych okołoporodowych komplikacji.

Czas po porodzie

Masz prawo uwzględnić swoje oczekiwania względem postępowania z dzieckiem. Dotyczy to między innymi woli kangurowania noworodka przez ojca, umieszczenia go na Twoim brzuchu zaraz po porodzie czy wykonania szczepienia. W planie porodowym możesz też określić, czy dziecko ma zostać po porodzie przy Tobie, czy chcesz, by trafiło na salę noworodkową, byś mogła nieco odpocząć.

Plan porodu – cesarskie cięcie

A co, jeśli już w ciąży wiesz, że w Twoim przypadku nie obędzie się bez cesarskiego cięcia? Oczekiwania wobec przebiegu porodu muszą być wówczas zupełnie inne. W takiej sytuacji plan porodu warto sporządzić zgodnie z tym, czego możesz oczekiwać i o co możesz prosić w przypadku cesarskiego cięcia. Istnieje przecież wiele niuansów w zakresie opieki okołoporodowej kobiet rodzących przez cesarskie cięcie, które warto doprecyzować. Czy dziecko ma być dokarmiane sztucznie w czasie, gdy dochodzisz do siebie po operacji? Czy chcesz otrzymać wsparcie w karmieniu piersią, np. pomoc w odciągnięciu pierwszego mleka albo w przystawianiu dziecka do piersi w czasie, gdy możesz znajdować się tylko w pozycji leżącej? Swój plan przekaż do personelu medycznego podczas przyjmowania do szpitala, tak samo, jak byś szła do porodu naturalnego.

Jeśli planowo masz mieć poród naturalny, do swojego planu również powinnaś dodać kilka punktów na temat cesarskiego cięcia. W czasie każdego porodu siłami natury może bowiem zajść konieczność przeprowadzenia operacji. Zapisanie swoich oczekiwań względem cesarskiego cięcia pozwala lepiej przygotować się psychicznie na sytuację, w poród naturalny będzie musiał zamienić się w cesarskie cięcie. Wiele kobiet nadmiernie przywiązuje się do myśli o porodzie siłami natury i kiedy konieczne jest CC, przeżywa szok, z którym psychicznie nie potrafi sobie poradzić przez długi czas.

Plan porodu – wzór

Niektóre szpitale oferują gotowe plany porodu, w których zaznacza się po prostu odpowiednie punkty. Warto więc zorientować się, czy placówka, w której zamierzasz rodzić, posiada taki właśnie formularz. Możesz też skorzystać z gotowego kreatora: Rodzić po Ludzku Plan Porodu lub samodzielnie napisać list do personelu medycznego (w formie opisowej lub w postaci wyliczeń).

Nawet jeśli zdecydujesz się wykorzystać wzór planu porodu, nie musisz się go ściśle trzymać. Traktuj go w mniejszym bądź większym stopniu jako inspirację. Nie jest to rodzaj dokumentu, który musi mieć ściśle określoną formę.

Plan porodu – czy sprawdza się w praktyce?

Myślisz, że plan porodu nie ma sensu, bo personel medyczny z pewnością podchodzi do niego z pobłażaniem? Jesteś w błędzie! Plan w momencie przekazania osobie przyjmującej Cię na oddział staje się częścią dokumentacji medycznej i tak jak pisaliśmy wcześniej, uprawnia Cię do domagania się respektowania jego zapisów.

Ministerstwo Zdrowia zaleca przygotowanie takiego dokumentu dla każdej kobiety ciężarnej. Plan porodu przy planowanym cesarskim cięciu również pozwoli określić najbardziej kluczowe aspekty dotyczące między innymi opieki nad noworodkiem po urodzeniu czy chęci kangurowania dziecka przez ojca. Pamiętaj, że dokument ten ma pomóc zrozumieć personelowi medycznemu Twoje najważniejsze potrzeby związane z tak ważnym wydarzeniem, jakim jest poród.

Plan porodu – czy sprawdza się w praktyce?

Kiedy jest czas na spisanie planu porodu?

Nie musisz spieszyć się z tym już na wczesnym etapie ciąży. Lepiej poczekaj z tym do trzeciego trymestru, gdy będziesz już bardziej świadoma istnienia różnych kwestii medycznych związanych z porodem i będziesz mieć swoje zdanie na temat konieczności korzystania z nich podczas porodu. Daj sobie też czas na zapoznanie się ze szpitalami, w których rozważasz rodzić. Warto przygotować sobie np. dwa warianty planu, dostosowane do placówki pierwszego wyboru oraz do szpitala "awaryjnego", jeśli okazałoby się, że poród w Twoim upatrzonym szpitalu jednak nie jest możliwy.

Swój plan przygotuj jednak przed rozpoczęciem 37. tygodnia ciąży – od tego momentu poród może nastąpić teoretycznie w każdej chwili!

Czy w planie porodu wybiera się też położną na wizyty patronażowe?

Jeśli jesteś ubezpieczona przez Narodowy Fundusz Zdrowia, na pewno masz przypisaną sobie położną środowiskową, którą sama wybrałaś, np. zapisując się do przychodni zdrowia. Taka deklaracja zwykle obejmuje także wybór lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz pielęgniarki. Kobieta ma prawo do zmiany deklaracji dwa razy w ciągu roku, więc jeśli przed wyjściem ze szpitala otrzymasz druk deklaracji, możesz w nim wskazać położną, którą wybrałaś do opieki po porodzie. W planie porodu możesz zawrzeć informację, kto jest Twoją położną, jeśli jednak będzie to ktoś inny niż ostatnio oficjalnie zdeklarowana położona, zapis ten nie będzie traktowany jako nowa deklaracja. Lepiej poproś o stosowny druk w szpitalu, już po porodzie.

Jak zadbać o siebie w szpitalu?

Plan przebiegu porodu, zapewni mamie spokój ducha, warto jednak aby w szpitalu miała przy sobie kilka przydatnych drobiazgów do pielęgnacji w tych trudnych chwilach. Przydadzą się niezwykle praktyczne chusteczki nawilżane dla dzieci i niemowląt, płyny i emulsje do higieny intymnej, szczególnie ważne w tych dniach. W trakcie kąpieli w szpitalu sprawdzą się żele pod prysznic – na przykład delikatny i kremowy, pozostawiający na skórze ochronny film, Żel pod prysznic Creme Care 250 ml.