Praca w ciąży. Jak długo możesz być aktywna zawodowo?

Praca w ciąży jest możliwa. Co więcej, wiele przyszłych mam chce pozostać aktywnych zawodowo możliwie jak najdłużej. Nie ma w tym nic złego, zwłaszcza, jeśli lubisz swoje zajęcie i sprawia Ci ono przyjemność. Umiarkowana praca w czasie ciąży jest nawet korzystna, zarówno dla Ciebie, jak i maluszka. Co więcej, wskazane jest nie tylko posiadanie zajęcia, ale również uprawianie aktywności fizycznej – możesz np. biegać czy jeździć na rowerze. Dzięki stałemu ruchowi kobiety znacznie lepiej znoszą trudy ciąży.

Jeśli chodzi o zatrudnienie, powinnaś wiedzieć, jakie przywileje i prawa Ci przysługują. To szczególnie istotna kwestia, zwłaszcza dla tych kobiet, które obawiają utraty zatrudnienia przez zajście w ciążę. Miej na uwadze, że warunki oraz czas pracy regulowane są przez przepisy prawa pracy, a ciężarnej przysługują szczególne uprawnienia. Wynika z nich, że czas wykonywania pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Jest to szczególnie istotne, jeśli kobieta pracowała do tej pory w trybie 12-godzinnym co drugi dzień.

Co ważne, zmiany nie mogą przypadać na noc, ponieważ zaburzałoby to naturalny cykl dobowy organizmu i niekorzystnie wpływało na zdrowie ciężarnej. Kobieta nie może wykonywać nadgodzin, nawet jeśli sama chce się ich podjąć. Niewskazana jest również ciężka praca w ciąży związana np. z dźwiganiem, długim staniem czy wykonywaniem stresujących lub niebezpiecznych zadań. Mimo ograniczenia czasu pracy, skrócenia zmian (np. z 12 na 8 godzin na dobę) lub zwężenia zakresu obowiązków, kobieta musi otrzymywać takie samo wynagrodzenie jak do tej pory. 

Wszystkie powyższe wskazania dotyczą kobiet, u których ciąża przebiega prawidłowo i bez żadnych komplikacji. Jeśli jednak źle się czujesz, Twój lekarz zaleca Ci odpoczynek lub ciąża jest zagrożona, cały 9-miesięczny okres masz prawo spędzić na zwolnieniu, a Twój pracodawca nie może Cię w tym czasie zwolnić.

Jak powinna wyglądać praca w ciąży? Do kiedy możesz wykonywać swoje obowiązki? W którym momencie powiedzieć pracodawcy, że jesteś w ciąży? Czy może Cię wówczas zwolnić?

W przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony warto możliwie najwcześniej powiedzieć pracodawcy, że spodziewasz się dziecka. Jest tak dlatego, że od momentu poinformowania go o tym fakcie zaczną Ci przysługiwać wspomniane prawa i przywileje. Poza tym praca w pierwszym trymestrze ciąży może być dość uciążliwa, a sama kobieta powinna wykluczyć czynniki szkodliwe, takie jak dźwiganie, długie godziny stania czy przebywanie w pomieszczeniach zadymionych.

Co ważne, pracodawca nie tylko nie może zwolnić Cię w okresie ciąży, ale i musi przedłużyć Twoją umowę aż do momentu porodu, jeśli ta kończy się przed jego terminem. Ponadto, jeżeli złożyłaś wypowiedzenie i w tym czasie dowiedziałaś się o dziecku, szef ma obowiązek przywrócić Cię na to samo stanowisko bez ujemnych konsekwencji finansowych. Wyjątkiem jest jednak praca na czas określony lub próbny. Wówczas lepiej jest poczekać z informacją o ciąży do 3. miesiąca, bowiem dopiero po tym okresie pracodawca ma obowiązek przedłużyć z Tobą umowę aż do porodu.

Pracodawca musi zapewnić Ci również odpowiednie warunki na danym stanowisku, i to od razu na początek ciąży. A praca w nocy? Tak jak wspominaliśmy wyżej, bez względu na to, czy jest to zaawansowana ciąża, czy jej początek, pracodawca jest zobowiązany do przestrzegania zasad, które jasno określa prawo pracy. Przepisy wyraźnie wskazują, że kobieta w ciąży nie może pracować w trybie nocnym, więc przełożony musi zapewnić jej zmiany dziennie, w maksymalnym wymiarze 8 godzin na dobę.

Czy możliwe jest podjęcie nowej pracy przez ciężarną? Tak. Zatrudnienie np. na umowę o pracę jest możliwe i całkowicie zgodne z prawem. Co więcej, pracodawca na rozmowie kwalifikacyjnej nie ma prawa pytać kobiety, czy jest ona w ciąży – nawet wówczas, gdy wyraźnie sugeruje to jej wygląd. Warto jednak wiedzieć, że w przypadku zatrudnienia ciężarnej ZUS może rozpocząć postępowanie wyjaśniające. Chodzi tu głównie o sprawdzenie, czy umowa nie została zawarta fikcyjnie w celu pozyskania korzyści, jakie przysługują kobiecie z tytułu pracy. Wówczas ZUS sprawdza, czy zasadne będzie wypłacanie świadczeń np. zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego.

Kontroli nie należy się jednak obawiać, ani specjalnie do niej przygotować. Urzędnicy będą dopytywali o cel zatrudnienia, stanowisko, wykonywane obowiązki oraz czemu kobieta chciała podjąć pracę w okresie ciąży. Przepytywany będzie również pracodawca.

Jeśli rozważasz pracę w ciąży, do którego miesiąca może być ona wykonywana? Tu również wiele zależy od konkretnej sytuacji, czyli głównie stanu zdrowia kobiety i jej samopoczucia. Sporo ciężarnych bezproblemowo wykonuje swoje obowiązki aż do samego rozwiązania, podczas gdy inne, ze względu na komplikacje, muszą spędzić niemal cały okres ciąży w domu. Na trzy miesiące przed planowanym porodem warto jednak zrezygnować z pracy i przygotować się na nadejście maleństwa, a także wykorzystać ten czas na relaks i odpoczynek, którego może brakować po narodzinach dziecka.

Wziąć zwolnienie czy wytrzymać złe samopoczucie? To najczęstszy dylemat przyszłych mam. W tym przypadku wiele zależy od indywidualnej sytuacji kobiety. U niektórych mdłości nie są tak dokuczliwe, jak u innych, jeżeli jednak czujesz się źle, słabo i co chwilę chce Ci się wymiotować, nie męcz się i zrób sobie wolne. W tym czasie i tak nie jesteś efektywnym pracownikiem.

W okresie ciąży masz prawo czuć się źle. Co więcej, zasługujesz, aby nieco odpuścić i podarować sobie chwilę relaksu. Wróć zatem do domu i zrób sobie miłą, odprężającą kąpiel. Postaw na aromatyczne płyny do kąpieli i ulubione kosmetyki do ciała. Warto wybrać również olejki w balsamie i rozmasować opuchnięte nogi oraz zmęczone ciało. Możesz też poprosić partnera o masaż, który niewątpliwie pozwoli Ci się zrelaksować i zmniejszyć nieprzyjemne dolegliwości. Swoją drogą, wiele kobiet bierze na siebie zbyt dużo obowiązków, co dodatkowo potęguje stres, napięcie i lęki. Co więcej, trudy macierzyństwa, natłok problemów i zadań do wykonania nierzadko prowadzi do tak zwanego baby blues. Więcej na ten temat dowiesz się z artykułu: Baby blues – co to takiego i jak sobie z tym radzić?

Ciąża a praca na produkcji? Co zrobić, kiedy Twoje stanowisko wiąże się z częstym podnoszeniem i przenoszeniem towaru w magazynie, długim siedzeniem na kasie w sklepie lub staniem przy kliencie? Kobieta będąca w ciąży nie może się przeciążać, nadmiernie forsować czy wykonywać zadań ponad swoje siły. Odnosi się to zarówno do podnoszenia ciężkich pudeł, jak i wielogodzinnego trwania w wymuszonej pozycji siedzącej lub stojącej bez możliwości jej zmiany. Dotyczy to wszystkich kobiet, nawet tych, u których nie jest zagrożona ciąża. A praca w sklepie na kasie? W tym przypadku przełożony powinien zapewnić kobiecie po 3 godzinach siedzenia lub stania zmianę stanowiska.

Praca z laserem w ciąży? Zaleca się, aby kobieta, która do tej pory wykonywała tego typu zabiegi, została przeniesiona na inne stanowisko. Ciąża a praca kosmetyczki? Nie tylko laser, ale i inne zabiegi z użyciem ultradźwięków, fal radiowych czy drażniących lub niebezpiecznych substancji chemicznych, mogą mieć niekorzystny wpływ na rozwój płodu. Zdarza się, że wywołują przedwczesny poród, a w skrajnym przypadku doprowadzają do stanu przedrzucawkowego, który zagraża zdrowiu i życiu zarówno matki, jak i dziecka.

Ciąża a praca fizyczna? Wiele przyszłych mam wie, że nie powinny np. podnosić ciężkich przedmiotów, ale jednocześnie zapomina o innych czynnikach, które mogą niekorzystnie wpływać na ciążę. Pamiętaj zatem, że niewskazana jest też praca narażająca na działanie pola magnetycznego, wysokich drgań, hałasu czy też w pobliżu promieniowania jonizującego. Należy też unikać zbyt zimnych lub przegrzanych pomieszczeń, zmiennego ciśnienia (dotyczy np. stewardess), przebywania w pobliżu szkodliwych czynników biologicznych, a także pracy na linii produkcyjnej. Praca chodząca w ciąży jest możliwa, o ile ciężarna się nie forsuje lub nie zgłasza dolegliwości bólowych. Kobieta powinna mieć również możliwość odpoczynku.

Praca w ciąży przy komputerze jeszcze do niedawna nie mogła przekraczać 4 godzin dziennie. Było to dość problematyczne, zwłaszcza dla tych kobiet, których stanowisko ograniczało się jedynie do działań związanych z komputerem, czyli np. dla księgowych czy programistek. Obecnie praca biurowa w ciąży została wydłużona do 8 godzin, jednak po każdych 50 minutach przysługuje pracownicy 10-minutowa przerwa, która jest wliczona w czas pracy. Niekiedy możliwa jest również praca zdalna w ciąży, dzięki której pracownica zyskuje elastyczność i może dostosować godziny pracy do swoich potrzeb czy stanu zdrowia. Jeżeli taki model pracy Ci odpowiada, warto powiedzieć o tym przełożonemu.

Warto podkreślić, że mimo 8-godzinnego trybu pracy przysługują Ci również dni wolne na badania czy wizyty u ginekologa. Co ważne, nie musisz brać przy tym urlopu wypoczynkowego, a godziny te są pełnopłatne i nie mogą zostać odpracowane.

Praca w ciąży przed komputerem nie stanowi obecnie ryzyka dla zdrowia matki czy płodu. Wcześniejsze ograniczenie w postaci 4-godzinnego limitu pracy przy monitorze wynikało z używania starego sprzętu, który emitował szkodliwe fale elektromagnetyczne. Postęp technologiczny i wprowadzenie nowoczesnych urządzeń LCD znacznie zredukowały niekorzystne promieniowanie.

Czas pracy w ciąży przy komputerze powinien jednak uwzględniać wspomniane 10-minutowe przerwy, przypadające na każde 50 minut przed ekranem. Dlaczego? Praca w pozycji siedzącej jest dużym obciążeniem dla układu mięśniowo-szkieletowego, zwłaszcza dla kręgosłupa i nóg, a także zaburza swobodne krążenie krwi i limfy. Przerwy w postaci krótkiego spaceru czy ćwiczeń relaksacyjnych pozwalają ograniczyć niekorzystny wpływ wymuszonej pozycji siedzącej.